.
Η 6η Μαρτίου του 1994 ήταν η μέρα που η Ελλάδα έχασε μια από τις μεγαλύτερες φυσιογνωμίες που αγωνίστηκαν μέσα από τον πολιτικό και καλλιτεχνικό χώρο για την προβολή της πατρίδας μας στο εξωτερικό και την επιστροφή των μαρμάρων του Παρθενώνα, τη Μελίνα Μερκούρη.
Η Μελίνα (Αμαλία-Μαρία) Μερκούρη γεννήθηκε στην Αθήνα στις 18 Οκτωβρίου 1920 και πέθανε στη Νέα Υόρκη .
Ήταν η Ελληνίδα ηθοποιός και πολιτικός με την έντονη αντιδικτατορική δράση.
Διετέλεσε υπουργός Πολιτισμού, η μακροβιότερη στην Ελλάδα, τα έτη 1981-89 και 1993-94, σε όλες τις κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ.
Καταγόταν από οικογένεια πολιτικών.
Ο Σπυρίδων Μερκούρης, παππούς της Μελίνας , είχε διατελέσει για πολλά χρόνια δήμαρχος Αθηναίων, ενώ ο πατέρας της, Σταμάτης Μερκούρης, χρημάτισε βουλευτής και υπουργός . Στα χρόνια της κατοχής είχε έντονη αντιστασιακή δράση στην κατοχή και τον Ιανουάριο του 1942 ίδρυσε την «Ριζοσπαστική Οργάνωση» .
Το Σεπτέμβρη του 1938 , μόλις 18 ετών, η Μελίνα γίνεται δεκτή στη Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου. Το 1949 στο θέατρο τέχνης του Κάρολου Κουν, ερμήνευσε την Μπλανς Ντιμπουά στο «Λεωφορείον ο Πόθος», σημειώνοντας πραγματικό θρίαμβο, δίνοντας ηχηρή απάντηση στους αμφισβητίες της. Στη θεατρική διασκευή του κινηματογραφικού έργου «Never on Sunday» (Ποτέ την Κυριακή) , το 1953, αναγνωρίστηκε πλέον παγκόσμια ως ηθοποιός, κερδίζοντας το έπαθλο «Μαρίκα Κοτοπούλη». Το κινηματογραφικό της ντεμπούτο έγινε με ένα θεατρικό έργο που είχε γραφτεί από τον Ιάκωβο Καμπανέλλη ειδικά για τη Μελίνα Μερκούρη, το «Στέλλα με τα κόκκινα γάντια», που στην ταινία είχε τον τίτλο Στέλλα (1955) , έργο με το οποίο έγινε υποψήφια στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου των Καννών . Άλλες σημαντικές ταινίες της ήταν η Φαίδρα (1962), το Τοπ Καπί (1964) η οποία αποτέλεσε μια από τις μεγαλύτερες εμπορικές επιτυχίες της καριέρας της, σε διεθνές επίπεδο. Τραγούδησε μεγάλους Έλληνες συνθέτες, Μάνο Χατζιδάκι (με τον οποίο τους συνέδεε προσωπική φιλία), Μίκη Θεοδωράκη, Σταύρο Ξαρχάκο, Γιάννη Μαρκόπουλο, Βασίλη Τσιτσάνη. Αίσθηση έκανε η εμφάνισή της στη σειρά ντοκιμαντέρ του BBC ,σε επεισόδιο με τίτλο «Η Ελλάδα της Μελίνας».
Στα έργα της περιλαμβάνονται η αυτοβιογραφία της με τίτλο «Γεννήθηκα Ελληνίδα», ενός βιβλίου του οποίου τα έσοδα διατέθηκαν για τον αντιδικτατορικό αγώνα (η έκδοσή του στα ελληνικά δεν είναι νόμιμη). Ο τίτλος του βιβλίου της ήταν η απάντηση που έδωσε στους δημοσιογράφους όταν της ζήτησαν να κάνει μία δήλωση για την αφαίρεση της υπηκοότητάς της από τους συνταγματάρχες: «Γεννήθηκα Ελληνίδα και θα πεθάνω Ελληνίδα».
Κατά τη διάρκεια της Χούντας 1967-1974, έδωσε αρκετές συναυλίες και διοργάνωσε αρκετά μεγάλο αριθμό πορειών αντιδικτατορικού χαρακτήρα, πάλεψε για την ευαισθητοποίηση πολιτικών και προσωπικοτήτων παγκόσμιου κύρους ενάντια στη δικτατορία των συνταγματαρχών. Κατά τη διάρκεια των αγώνων της έγιναν εναντίον της απόπειρες δολοφονίας, ενώ απαγορεύτηκε η κυκλοφορία σε δίσκους και τις ταινίες της και δημεύτηκε όλη η περιουσία της.
Σε συνεργασία με τον Ανδρέα Παπανδρέου ιδρύουν το Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνημα τον Σεπτέμβριο του 1974 και το 1977 η Μελίνα εκλέγεται βουλευτής . Διετέλεσε υπουργός Πολιτισμού, η μακροβιότερη στην Ελλάδα, τα έτη 1981-89 και 1993-94, σε όλες τις κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ. Εκλέγεται, επίσης, συνεχώς στα ανώτατα καθοδηγητικά όργανα του ΠΑΣΟΚ, Κεντρική Επιτροπή και Εκτελεστικό Γραφείο.
Από την θέση της Υπουργού Πολιτισμού
* ξεκίνησε εκστρατεία για την επιστροφή των κλεμμένων μαρμάρων της Ακρόπολης από τον Λόρδο Έλγιν ,
*δημιούργησε το θεσμό των δημοτικών περιφερειακών θεάτρων (ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ.) με σκοπό την πολιτιστική ανάπτυξη της ελληνικής περιφέρειας,
* δημιούργησε τον θεσμό των πολιτιστικών πρωτευουσών της Ευρώπης, με πρώτη την Αθήνα το 1985
*προώθησε την αναστήλωση των μνημείων της Ακρόπολης, καθώς και στην ανάδειξη της πολιτιστικής μας κληρονομιάς.
* ανέθεσε τη μελέτη για την ενοποίηση των αρχαιολογικών χώρων της Αθήνας (ιστορικό κέντρο της Αθήνας) ώστε να δημιουργηθεί ένα αρχαιολογικό πάρκο.
* υποστήριξε θερμά το πρόγραμμα «Αιγαίο Αρχιπέλαγος» με σκοπό να προστατέψει το περιβάλλον και τον πολιτισμό του Αιγαίου αρχιπελάγους.
*Εισάγει τον Πολιτισμό και τη Θεατρική Αγωγή στα σχολεία από την πρώτη δημοτικού, γνωστό ως το Πρόγραμμα «ΜΕΛΙΝΑ – Εκπαίδευση και Πολιτισμός». πιστεύοντας πως
«Αν επιτευχθεί η ευαισθητοποίηση του παιδιού στον πολιτισμό, θα δημιουργηθεί μια άλλη κοινωνία, μια άλλη νοοτροπία, μια άλλη πολιτική».
Το πρόγραμμα αυτό, η Μελίνα το παρουσίασε λίγο πριν ταξιδέψει στις ΗΠΑ για λόγους υγείας και αποτέλεσε μια από τις μεγάλες της παρακαταθήκες στον πολιτισμό.
Ο θάνατος ήρθε να σταματήσει το όραμά της στις 6 Μαρτίου 1994, μετά από πολυετή μάχη με τον καρκίνο.
Στην ουσία η Μελίνα για την Ελλάδα και τους Έλληνες δεν πέθανε ποτέ.
Άφησε πίσω της μια τεράστια πολιτισμική κληρονομιά, για την οποία έχουν να μιλάνε οι επόμενες γενιές.
Η Μελίνα Μερκούρη, όσο και αν περιγραφεί ως προσωπικότητα, τα λόγια πάντα θα είναι φτωχά για το μέγεθος της προσφοράς της στον άνθρωπο και τον πολιτισμό, για το θάρρος της και την πρωτοπορία των ιδεών της σε εποχές σκότους για τη χώρα μας, για το μεγαλειώδες πνεύμα της και την μοναδικά υπέροχη παρουσία της.
Στη μνήμη όλων μας έμεινε ο αγώνας της για τα Μάρμαρα του Παρθενώνα.
Ας θυμηθούμε τα λόγια της:
«Δεν υπάρχουν Ελγίνεια Μάρμαρα. Υπάρχουν Γλυπτά του Παρθενώνα, όπως υπάρχει ο Δαβίδ του Michelangelo, υπάρχει η Αφροδίτη του Da Vinci, ο Ερμής του Πραξιτέλη, υπάρχουν οι Ψαράδες στη Θάλασσα του Turner, υπάρχει η Capella Sixtina. Δεν υπάρχουν Ελγίνεια Μάρμαρα.»
«Οι λέξεις λεηλασία, ερήμωση, αχαλίνωτη καταστροφή, αξιοθρήνητη συντριβή και συμφορά, δεν είναι δικές μου για να χαρακτηριστεί ότι συνέβη. Ειπώθηκαν από τους σύγχρονους του Elgin. Ο Horace Smith αποκαλεί τον Elgin «ληστή των Μαρμάρων». Ο Lord Byron, «πλιατσικολόγο». Ο Thomas Hardy χαρακτήρισε τα μάρμαρα «αιχμάλωτους σε εξορία».
«Η κυβέρνηση μου έχει διατυπώσει ότι την ημέρα που θα επιστραφούν τα μάρμαρα στην Αθήνα, θα υπάρχει έτοιμο να τα δεχθεί ένα πανέμορφο μουσείο με τα πιο προηγμένα συστήματα ασφάλειας και συντήρησης, ακριβώς δίπλα στην Ακρόπολη.»
(Το Μουσείο Ακρόπολης έγινε, όμως τα Μάρμαρα ακόμη δεν επέστρεψαν…)
«Ελπίζω να δω τα Μάρμαρα πίσω στην Αθήνα προτού πεθάνω. Αν όμως έρθουν αργότερα, εγώ θα ξαναγεννηθώ…»
Για τη Μελίνα όλων μας.
Βασιλακοπούλου Ελευθερία.
Μέλος ΠΑΣΟΚ
