.
Τίτλος: “Η επιστροφή του Ματαρόα”
Συγγραφέας: Γιώργος Κ. Μπουγελέκας
Εκδόσεις Γκόνη
Έχοντας διαβάσει χιλιάδες βιβλία στην ζωή μου και διαθέτοντας άπειρες ώρες στην ανάγνωσή τους, δύσκολα εκπλήσσομαι από κάποιο νέο που πέφτει στα χέρια μου. Είναι και αυτό ένα μειονέκτημα όλων εμάς που διαβάζουμε πολύ. Ιστορίες χιλιοειπωμένες με ελάχιστες διαφορές στην πλοκή και στη δομή, μας θυμίζουν παλιότερα αναγνώσματα και τελικά τα ολοκληρώνουμε πιο πολύ διαδικαστικά.
Υπάρχουν όμως και εκείνες οι φορές που στα χέρια μας πέφτουν βιβλία που κάνουν τη διαφορά. Και τότε ο ενθουσιασμός του συνεπή αναγνώστη, δύσκολα μπορεί να κρυφτεί. Ένα τέτοιο βιβλίο λοιπόν είναι και το σημερινό που σας παρουσιάζω. Ο Γιώργος Μπουγελέκας μετά το βιβλίο “Ο εγγονός της Άννας” που σας είχα παρουσιάσει στο παρελθόν έρχεται με ένα νέο πολιτικό – ιστορικό μυθιστόρημα να καλύψει μία χρονική περίοδο που ελάχιστα επιλέγεται από τους συγγραφείς, αλλά και ένα ιστορικό γεγονός που ελάχιστοι γνωρίζουν με τον περίεργο τίτλο “H επιστροφή του Ματαρόα”.
Το Ματαρόα είναι το όνομα ενός επιβατηγού πλοίου συμφερόντων Νέας Ζηλανδίας, με το οποίο υπότροφοι του Γαλλικού Ινστιτούτου στην Ελλάδα υπό την καθοδήγηση του σπουδαίου Οκτάβιου Μερλιέ, στην ουσία διέφυγαν αμέσως μετά τα Δεκεμβριανά, προκειμένου να συνεχίσουν τις σπουδές τους στην Γαλλία και δη στο Παρίσι. Μέσα στους επιβάτες ο ανθός της σπουδάζουσας νεολαίας της Ελλάδας και βέβαια μέσα σε αυτούς κυρίως νέοι που είχαν αναμειχθεί στην Αντίσταση, μέλη της ΕΠΟΝ και του ΕΑΜ, που βρέθηκαν στο στόχαστρο της νέας τάξης πραγμάτων που δημιουργήθηκε μετά την απελευθέρωση. Παρακολουθούμε λοιπόν τα γεγονότα εκείνης της περιόδου μέσα από την βασική ηρωίδα την Ελένη Αλατσατιανού, από τη Νέα Φιλαδέλφεια, που μαζί με άλλους επιστήμονες και καλλιτέχνες, έχει επιλεγεί και η ίδια ως φοιτήτρια Ιστορίας να συνεχίσει για δύο χρόνια τις σπουδές της στο Παρίσι, ενώ ταυτόχρονα θα προσπαθήσει να αποτελέσει τον συνδετικό κρίκο μεταξύ Ελλάδας και Γαλλίας ώστε να περνάνε οι θέσεις του Κόμματος στην Ευρώπη και να γίνει γνωστό το Ελληνικό ζήτημα. Πίσω στην Ελλάδα αφήνει τους γονείς της και την μικρότερη αδελφή της την Αγγελική, κάτι που θα την κάνει να σκέφτεται τον τρόπο με τον οποίο θα τους βοηθήσει ή το πως θα επιτευχθεί η επιστροφή της. Όμως τα γεγονότα στην Ελλάδα συνεχώς εκτραχύνονται και σύντομα θα ακολουθήσει ο Εμφύλιος που θα βάλει σε δοκιμασία τους υπότροφους στη Γαλλία και θα τους θέσει το δίλημμα της παραμονής τους εκεί ή της επιστροφής τους για να ενταχθούν στον αγώνα. Έτσι μέσα από τους ήρωες μας, θα δούμε τις ιδεολογικές ζυμώσεις, τις εντάσεις μεταξύ τους αλλά και τις εκπτώσεις που θα κάνουν προκειμένου να πετύχουν τη χρυσή τομή μεταξύ της αφοσίωσης τους στο Κόμμα, αλλά και της προσωπικής τους ανέλιξης. Ο έρωτας κάνει και αυτός την εμφάνιση του και δημιουργεί άλλες προεκτάσεις και προτεραιότητες. Ταυτόχρονα η αλληλογραφία μεταξύ των αδελφών, συντείνει στο να παραμείνουν τα πράγματα ως έχουν, καθώς η διαβίωση στην Ελλάδα απέχει παρασάγγας από την αντίστοιχη στην μεταπολεμική Γαλλία. Και έτσι τα χρόνια περνούν, τα ιστορικά γεγονότα εξελίσσονται μέσα στη διήγηση και έρχεται η στιγμή που γίνεται δυνατή η επιστροφή. Και τότε μία νέα ιστορία έρχεται να ξεδιπλωθεί μέσα από τις σελίδες του υπέροχου αυτού μυθιστορήματος.
Είναι πολύ σημαντικό ένα πολιτικό μυθιστόρημα να μην γίνεται κομματικά στρατευμένο. Να διατηρεί εκείνα τα στοιχεία της ιστορικής αναφοράς και να είναι αντικειμενικό ως προς τα γεγονότα έτσι όπως τελικά εξελίχθηκαν.
Ο Γιώργος Μπουγελέκας αυτό το κατάφερε και μάλιστα πολύ καλύτερα από το προηγούμενό του μυθιστόρημα. Πολύ πιο ώριμο και στιβαρό, καταφέρνει να μεταδώσει στον αναγνώστη την ατμόσφαιρα εκείνων των χρόνων, χωρίς να τον κάνει να ενοχληθεί από τις πολιτικές αναφορές. Παράλληλα πλέκει μία ιστορία που έχει τις απαραίτητες δόσεις δράματος, συγκίνησης και ανατροπής που κρατά τον αναγνώστη προσηλωμένο στις σελίδες του. Και προσέξτε, είναι ένα βιβλίο που στις 50 πρώτες σελίδες δεν δείχνει το πως θα εξελιχθεί. Χρειάζεται στην αρχή υπομονή, αλλά μετά μετατρέπεται σε page turner βιβλίο. Και φυσικά το μεγαλύτερο ατού του είναι η εμφάνιση μέσα στους ήρωες πολλών ιστορικών και εμβληματικών προσώπων που ανήκουν στην παρέα των «Υπότροφων». Έτσι θα δούμε να συμμετέχουν στους διαλόγους η Έλλη Αλεξίου, η Μέλπω Αξιώτη, ο Νίκος Σβορώνος, ο Μέμος Μακρής και η σύζυγός του Ζιζή, ο Κώστας Άξελος και πολλοί άλλοι καλλιτέχνες και διανοητές εκείνων των χρόνων που άφησαν ανεξίτηλη την σφραγίδα τους στον πολιτισμό και στην επιστήμη. Είναι τόσο σπουδαία η εμπλοκή τους στην διήγηση που αισθάνεται κανείς πως ο συγγραφέας ήταν παρών και τους ηχογραφούσε.
Τελειώνοντας το μυθιστόρημα ήρθε σαν αναγνωστικό «επιδόρπιο» ένα εξαιρετικό ιστορικό επίμετρο από την Ελένη Πασχαλούδη, Δρ. Ιστορίας, που συνόψισε σε λίγες σελίδες όλο το ιστορικό πλαίσιο εκείνης της εποχής μέχρι τα σύγχρονα χρόνια που οι επιπτώσεις του Εμφυλίου έδειξαν πως πια περνούσαν στο παρελθόν. Βέβαια, ακόμα και σήμερα, ο Εμφύλιος δεν έχει ακόμα εκλείψει από τις πολιτικές αντιπαραθέσεις και από τους καθημερινούς διαξιφισμούς στα κοινωνικά δίκτυα. Για αυτό και βιβλία όπως το παρόν είναι πολύ σημαντικά για να μπορούν να μας θυμίζουν τα γεγονότα, αλλά μέσα από το πρίσμα της τελικής συμφιλίωσης.
Όπως μάλλον θα έχετε ήδη καταλάβει, “Η επιστροφή του Ματαρόα” με άφησε απόλυτα ικανοποιημένο. Είναι ένα μυθιστόρημα που εκτείνεται σε μεγάλο εύρος θεματολογίας, καθώς δεν είναι ένα στεγνό ιστορικό βιβλίο, αλλά είναι ντυμένο με όλα εκείνα τα στοιχεία που μπορούν να ικανοποιήσουν τον απαιτητικό αναγνώστη. Δεν νομίζω πως θα μπορέσω να ξεχάσω το περιεχόμενο του εύκολα και χαίρομαι πολύ που θα έχει και αυτό μία θέση στη βιβλιοθήκη μου.
Δημήτριος Ντούρλιας
