Μερικές μέρες μετά τη δημοσιοποίηση της έκθεσης της Διακυβερνητικής Επιτροπής του ΟΗΕ για την κλιματική αλλαγή, σύμφωνα με την οποία δεν χωράει η παραμικρή αμφιβολία για το ότι οι εκπομπές άνθρακα στην ατμόσφαιρα λόγω των ανθρωπίνων δραστηριοτήτων θερμαίνουν τον πλανήτη, προκαλώντας λιώσιμο των πάγων, αύξηση της στάθμης της θάλασσας και πολλά άλλα, μια νέα μεγάλη επιστημονική έρευνα ήρθε να επιβεβαιώσει την επιτάχυνση του φαινομένου της κλιματικής αλλαγής και των συνεπειών του.
Πρόκειται για την τελευταία ετήσια έκθεση για την κατάσταση του κλίματος που συνέταξε η Εθνική Ωκεανογραφική και Ατμοσφαιρική Υπηρεσία των ΗΠΑ (NOAA) και δόθηκε στη δημοσιότητα στις 25 Αυγούστου. Η έκθεση, στη σύνταξη της οποίας συμμετείχαν περισσότεροι από 500 επιστήμονες, τονίζει μεταξύ άλλων ότι τόσο οι συγκεντρώσεις αερίων θερμοκηπίου (παρά την οικονομική επιβράδυνση λόγω COVID), όσο και η στάθμη των θαλασσών παγκοσμίως σημείωσαν νέα ιστορικά ρεκόρ το 2020.
Σύμφωνα με την έκθεση της NOAA, η συγκέντρωση διοξειδίου του άνθρακα (CO2) πέρυσι ήταν η μεγαλύτερη από τότε που άρχισαν οι μετρήσεις τα τελευταία 62 χρόνια δηλαδή. Η παρατηρούμενη συγκέντρωση διοξειδίου στις κορυφές των πάγων υπολογίζεται ότι είναι η μεγαλύτερη που έχει σημειωθεί τα τελευταία 800.000 χρόνια. Δεν αυξάνονται μόνο οι συγκεντρώσεις, αυξάνεται και ο ρυθμός της αύξησής τους. Η αύξηση της συγκέντρωσης μεθανίου από το 2019 στο 2020 είναι επίσης η μεγαλύτερη που έχει παρατηρηθεί ποτέ.
Βρέχει στη Γροιλανδία
Την ίδια ώρα έβρεξε για πρώτη φορά, αυτόν τον Αύγουστο, στην κορυφή των πάγων της Γροιλανδίας κάτι που δεν έχει ξανασυμβεί και κατέλαβε εξ απήνης και τους ίδιους τους επιστήμονες, που δεν είχαν προβλέψει να έχουν όργανα καταμέτρησης της βροχόπτωσης. Η βροχή έπεσε στη διάρκεια τριών ημερών που οι θερμοκρασίες ήταν 17 βαθμούς πάνω από το σύνηθες για την εποχή, προκαλώντας και εκτεταμένο λιώσιμο πάγων. Τον Ιούλιο είχε ήδη παρατηρηθεί κι άλλο πολύ μεγάλο λιώσιμο πάγων. Τον περασμένο Μάιο δημοσιοποιήθηκε μια επιστημονική έκθεση που επισημαίνει ότι η Γροιλανδία βρίσκεται κοντά σε «σημείο καμπής». Όπως εξήγησε στο CNNi o Ted Scambos, του Πανεπιστημίου του Κολοράντο, που ανέφερε τη βροχόπτωση:
«Αυτό που συμβαίνει δεν είναι απλά μια ή δύο ζεστές δεκαετίες σε μια εναλλασσόμενη κλιματική διακύμανση. Αυτό που γίνεται δεν έχει προηγούμενο. Περνάμε κατώφλια που δεν έχουν ξεπεραστεί σε χιλιετίες, κι αυτό δεν πρόκειται να αλλάξει έως ότου διορθώσουμε αυτό που κάνουμε στον αέρα».
Πείνα στη Μοζαμβίκη
Φοβερά πράγματα όμως συμβαίνουν και σε διάφορες χώρες που περνούν σχετικά απαρατήρητα διεθνώς. Για παράδειγμα η Νότιος Μοζαμβίκη γνωρίζει τον πρώτο λιμό, που οφείλεται σχεδόν αποκλειστικά στην κλιματική αλλαγή.
Οι φοβερές βροχές που έπεσαν στο νησί τα τελευταία τέσσερα χρόνια έχουν, σύμφωνα με τους κλιματικούς επιστήμονες, προκαλέσει κατάσταση ακραίας έλλειψης τροφίμων στο νότιο τμήμα του. Είναι η πρώτη φορά που μια τέτοια κρίση προκαλείται σχεδόν αποκλειστικά από την κλιματική αλλαγή. Μέχρι τώρα τέτοιες κρίσεις συνέβαιναν ως αποτέλεσμα συγκρούσεων.
Σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη, 30.000 κάτοικοι αντιμετωπίζουν ανασφάλεια πείνας «επιπέδου πέντε», που ορίζεται από τους διεθνείς οργανισμούς ως «καταστροφή ή πείνα». Στους επόμενους μήνες αναμένεται ο αριθμός τους να πολλαπλασιασθεί.
«Είναι πρωτοφανές. Αυτοί οι άνθρωποι δεν έχουν κάνει το παραμικρό που θα συνέβαλε στην κλιματική αλλαγή, δεν καίνε ορυκτά καύσιμα, αλλά πληρώνουν τα σπασμένα», δήλωσε στο BBC η Shelley Thakral, του Παγκόσμιου Προγράμματος Τροφίμων.
Η ταχύτητα της αλλαγής
Η έκθεση της ΝΟΟΑ υπογραμμίζει ότι οι μείζονες δείκτες κλιματικής αλλαγής συνέχισαν να επιβεβαιώνουν τη θέρμανση του πλανήτη και αρκετοί από αυτούς, όπως η στάθμη και η θερμότητα των θαλασσών και η μείωση του στρώματος του μόνιμα παγωμένου υπεδάφους (permafrost), έσπασαν για δεύτερη συνεχή χρονιά τα ιστορικά ρεκόρ τους.
Οι ετήσιες θερμοκρασίες επιφανείας της Γης ήταν κατά 0,54° – 0,62°C πάνω από τον μέσο όρο της περιόδου 1981-2010, γεγονός που έκανε το 2020 ένα από τα τρία θερμότερα χρόνια στην ιστορία- και αυτό παρά το γεγονός ότι υπήρξε μια ευεργετική επιρροή του La Niña κατά το δεύτερο εξάμηνο. (Το La Niña είναι το ψυχρό τμήμα του φαινομένου ENSO, ενός κύκλου διαδοχικών θερμών και ψυχρών επιφανειακών θερμοκρασιών, που παρατηρείται στον Ειρηνικό).
Παρά το γεγονός ότι οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα μειώθηκαν πέρυσι κατά 6% έως 7% λόγω κορονοϊού, η μέση ατμοσφαιρική συγκέντρωσή του πραγματοποίησε νέο ρεκόρ. Το ίδιο συνέβη και με τα άλλα σημαντικά αέρια θερμοκηπίου, όπως το μεθάνιο και το οξείδιο του αζώτου.
Η έκθεση της ΝΟΑΑ διαπιστώνει επίσης ότι έχουμε νέα ρεκόρ αύξησης της στάθμης της θάλασσας, που είναι τώρα περίπου 91.3 χιλιοστά υψηλότερη από τον μέσο όρο του 1993, όταν άρχισαν οι δορυφορικές μετρήσεις. Ως αποτέλεσμα των πάγων που λειώνουν, της θέρμανσης των ωκεανών και άλλων εκδηλώσεων της κλιματικής αλλαγής, η στάθμη της θάλασσας παγκοσμίως αυξάνεται τρία εκατοστά κάθε δεκαετία κατά μέσο όρο.
Υπερθέρμανση θαλασσών, Αρκτικής και Ανταρκτικής
Εκτός από τα παραπάνω, άλλες ανησυχητικές ενδείξεις περιλαμβάνουν την αύξηση σε νέα ρεκόρ των θερμοκρασιών της ανώτερης ατμόσφαιρας, την απορρόφηση μιας ποσότητας ρεκόρ CO2 από τους ωκεανούς, την αύξηση της θερμότητας των ωκεανών. Η Αρκτική εξακολουθεί να θερμαίνεται ταχύτερα από άλλες περιοχές, προκαλώντας μεγάλες πυρκαγιές που απελευθερώνουν άνθρακα στην ατμόσφαιρα, ενώ και στην Ανταρκτική παρατηρείται ακραία ζέστη και μια τρύπα όζοντος με μήκος ρεκόρ. Σημειώθηκαν επίσης πέρυσι 102 τροπικές καταιγίδες, πολύ πάνω από τον μέσο όρο των 85 κατά την περίοδο 1981-2010.
Ο χρόνος μας τελειώνει
O ελληνικής καταγωγής (από την Κεφαλονιά) επιστήμονας Ευάγγελος Βαλλιανάτος, που εργάστηκε επί 25 χρόνια στην Υπηρεσία Προστασίας του Περιβάλλοντος των ΗΠΑ, απευθύνει, με το τελευταίο άρθρο του, μια δραματική έκκληση στον Πρόεδρο Joe Biden, τον γερουσιαστή Sheldon Whitehouse του Rhode Island και τον γερουσιαστή Bernie Sanders του Vermont, να αφήσουν κατά μέρος τις ευγενείς συστάσεις τους για μεταρρυθμίσεις και να βάλουν τις φωνές για να σωθούν οι ίδιοι και η Αμερική από αυτό που έρχεται.
Ο Βαλλιανάτος υπογραμμίζει ότι η κλιματική αλλαγή δεν είναι σαν τις κρίσεις ρύπανσης που γνωρίσαμε, μας οδηγεί στο άγνωστο και στο πολύ επικίνδυνο, και καλεί τους πολιτικούς να αναλογιστούν τι κόσμο θα παραδώσουν στα παιδιά τους. Τους ζητάει να αγνοήσουν τις πιέσεις του λόμπι των πετρελαϊκών βιομηχανιών και να υιοθετήσουν μεθόδους πολεμικής περιόδου για μαζική στροφή από τους υδρογονάνθρακες στην ηλιακή ενέργεια, προειδοποιώντας ότι «ο χρόνος εξαντλείται».
* Ο Δημήρης Κωνσταντακόπουλος είναι δημοσιογράφος. Τα κείμενα που φιλοξενούνται στη στήλη «Ιδέες και Απόψεις» του ΑΠΕ- ΜΠΕ.
