Γιατρέ, φαίνεται ότι τα καταφέρνουμε καλύτερα από πολλούς άλλους; Πόσο καιρό εκτιμάς ότι θα χρειαστεί να υπάρχουν μέτρα;
Βιώνουμε μια πρωτόγνωρη υγειονομική κρίση και μένουμε σπίτι προστατεύοντας εμάς, την οικογένειά μας αλλά και όλη την κοινωνία. Η πανδημία συνεχίζει να εξαπλώνεται, ειδικά στο δυτικό κόσμο, με μεγάλη ταχύτητα και η βαρύτητα της νόσου έχει προκαλέσει τραγικό αριθμό θυμάτων.
Φαίνεται πως στην Ελλάδα πάρθηκαν μέτρα αρκετά έγκαιρα, αν και θα μπορούσαμε καλύτερα, και μάλλον καταφέραμε να μετριάσουμε την πορεία της επιδημίας και να μην έχουμε την εξέλιξη που είδαμε σε άλλες χώρες. Σίγουρα έχουμε πολύ δρόμο ακόμα μπροστά μας γι’ αυτό και πρέπει να κάνουμε υπομονή. Το πιθανότερο είναι ότι το πρώτο αυτό επιδημικό κύμα θα κρατήσει και το Μάιο.
Στην Ιταλία και την Ισπανία γιατί ξέφυγε η κατάσταση και οι θάνατοι ξεπέρασαν κατά πολύ ακόμα και την Κίνα με τον πολλαπλάσιο πληθυσμό ή άλλες χώρες όπως η Ν. Κορέα, η Σιγκαπούρη, η Ταϊβάν;
Στην Ιταλία και στην Ισπανία υποτιμήθηκε το θέμα και η δυναμική της εξάπλωσης του ιού στις αρχικές φάσεις, όταν θα μπορούσαν να ληφθούν πιο αποτελεσματικά μέτρα. Αντίθετα στις χώρες της Άπω Ανατολής τα κρούσματα είναι λιγότερα γιατί εφαρμόστηκαν συστηματικά μέτρα, όπως η εκτεταμένη ανίχνευση. Κυρίως όμως επιστρατεύτηκε η εμπειρία τους και οι οργανωμένες υποδομές λόγω της προηγούμενης μεγάλης επιδημίας του 2003.
Στο Ηνωμένο Βασίλειο και τις ΗΠΑ αρνήθηκαν να λάβουν από την αρχή μέτρα, όχι από αφέλεια ή γιατί αιφνιδιάστηκαν, αλλά για να μη βλαφτεί η οικονομία. Υποψιάζομαι ότι αν δεν υπήρχε η διεθνής κατακραυγή μπορεί να άφηναν τον ιό να τους «απαλλάξει» από τις ευπαθείς ομάδες και τους ηλικιωμένους. Το απέδειξαν άλλωστε οι ακραιφνείς του νεοφιλελευθερισμού στην κρίση της προηγούμενης 10ετίας: αν δεν αποδίδεις νούμερα, είσαι αναλώσιμος. Το ζήσαμε με τα πρώτα μνημόνια. Ο Τζόνσον μάλιστα επικαλέστηκε την «ανοσία της αγέλης» ώστε η οικονομική δραστηριότητα της χώρας να συνεχιζόταν ανεμπόδιστη.
Όσο για την Ευρωπαϊκή Ένωση, ναι μεν αυτήν τη φορά παρέβλεψε τους δημοσιονομικούς κανόνες, εξακολουθεί όμως να είναι πολύ κατώτερη των περιστάσεων. Οι ίδιοι ισχυροί, με πρωτεργάτη τη Γερμανία, συνεχίζουν να βάζουν εμπόδια σε μια ουσιαστική πολιτική της ένωσης προς όφελος του συνόλου των λαών της αποτρέποντας την έκδοση ευρωομολόγου. Ευτυχώς για τους λαούς, την διεθνιστική αλληλεγγύη ανέλαβαν οι μακρινές Κούβα και Κίνα.
Μας προστατεύουν τα μέτρα που έχουν ανακοινωθεί; Θεωρείς ότι αντέχουμε;
Η καλή εικόνα που δείχνει η διαμόρφωση της καμπύλης των κρουσμάτων στην πατρίδα μας έχει εξαρτηθεί κατά πολύ από την αυστηρή εφαρμογή των συνιστώμενων μέτρων. Πράγματι, δεν πρέπει ούτε στιγμή να ξεχνάμε ότι οι μισές περίπου μεταδόσεις γίνονται από ανθρώπους που δεν έχουν συμπτώματα και ότι όσοι ασθένησαν είχαν έρθει σε επαφή με τον κορωνοϊό περίπου 10-15 μέρες πριν. Επομένως «μένουμε σπίτι», πλένουμε συχνά τα χέρια μας, τηρούμε τις αποστάσεις ασφαλείας και εφαρμόζουμε τα μέτρα προφύλαξης όταν είναι απαραίτητο να συναντήσουμε άλλους ανθρώπους.
Είναι σημαντική η αποτελεσματικότητα όλων αυτών των αναγκαίων περιορισμών, που για χάρη της θυσιάζουμε όλες εκείνες τις καθημερινές συνήθειες και μας λείπει η αγκαλιά της γιαγιάς, ένας καφές με την παρέα, το γυμναστήριο, ο κινηματογράφος, το θέατρο, ο χορός, η συλλογική δράση στο πανεπιστήμιο, στο σύλλογο, στο κίνημα. Και καλά εκείνοι που είχαν φροντίσει να εντάξουν στη ζωή τους το βιβλίο, την εφημερίδα ή έστω το διαδίκτυο, ή έχουν ένα χόμπι. Αλοίμονο σε εκείνους που είναι έρμαιο των περιβόητων καναλιών. Όσους έχουν μοναδική παρέα στο σαλόνι τους όλους εκείνους τους δημιουργούς της χειρότερης πολιτικής προπαγάνδας. Μόνοι με τις τηλεπερσόνες που ευθύνονται για την πολιτισμική υποβάθμιση και κατάπτωσή μας εδώ και χρόνια.
Πρέπει να αντέξουμε, ώστε να περιοριστεί η ταχύτητα εξάπλωσης της επιδημίας, να νοσήσουν όσοι λιγότερο γίνεται και να δοθεί χρόνος στο σύστημα υγείας να ανταποκριθεί. Δηλαδή να μην αρρωστήσουν πολλοί άνθρωποι μαζί, ώστε να αποφύγουμε την κατάρρευσή του, ενώ ταυτόχρονα να καταφέρει η ιατρική έρευνα να αποκρυπτογραφήσει όσο γίνεται καλύτερα τα χαρακτηριστικά του ιού και να μπορέσει να τεκμηριώσει την αποτελεσματικότητα της θεραπείας του.
Παρότι εργάζεσαι στον ιδιωτικό τομέα, θεωρείς ότι η ναυαρχίδα στην υγεία είναι το Εθνικό Σύστημα Υγείας;
Εμείς στον ιδιωτικό τομέα λειτουργούμε επικουρικά, και αναγκαία φυσικά γιατί κάπου έπρεπε να δουλέψουμε όταν όλες οι πόρτες του δημόσιου συστήματος υγείας ήταν κλειστές. Καλύπτουμε ανάγκες των κενών του ΕΣΥ και της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας (ΠΦΥ) κυρίως όσον αφορά την άμεση αντιμετώπιση, κάτι που δεν μπορεί να γίνει στο ΕΣΥ λόγω φόρτου εργασίας, αλλά και έλλειψης χώρων, υποδομών και προϋπολογισμού. Στον ιδιωτικό τομέα, βέβαια, αυτήν τη δυνατότητα της άμεσης αντιμετώπισης την επιφορτίζεται οικονομικά ο ασθενής ή η ιδιωτική του ασφάλεια.
Όπως και να έχει, οι επαγγελματίες υγείας, βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της μάχης. Το μεγάλο βάρος όμως το σηκώνει το δημόσιο σύστημα υγείας. Το ίδιο ΕΣΥ που πληγώθηκε βαριά από τις μνημονιακές πολιτικές τα προηγούμενα χρόνια. Με κυρίαρχα την απαξίωσή του, την ελλιπή στελέχωσή του, την πενιχρή ανανέωσή του, τις ελλείψεις σε υποδομές, εν προκειμένω των μονάδων εντατικής θεραπείας (ΜΕΘ), τη διάλυση της αναιμικής ΠΦΥ. Μία από τις μεγάλες θυσίες που έγιναν στο βωμό της πολιτικής λιτότητας που επέβαλε ο σκληρός ευρωπαϊκός πυρήνας. Και παρότι το διάστημα 2015-2019 ενισχύθηκε με προσλήψεις, πόρους, εξοπλισμό υπάρχουν ακόμα πολλά κενά, κυρίως σε στελέχωση. Κι ενώ είχαν δρομολογηθεί και κοστολογηθεί προσλήψεις και προκηρύξεις, όταν έπαψε ο αυστηρός ευρωπαϊκός δημοσιονομικός έλεγχος, ήρθε η κυβέρνηση Μητσοτάκη και τις πάγωσε, όπως και ένα σωρό άλλες αναγκαίες προσλήψεις πχ των εκπαιδευτικών, με σκοπό να παραχωρηθούν δομές στον ιδιωτικό τομέα, αφήνοντας το ΕΣΥ ανοχύρωτο μπροστά στη πανδημία του κορωνοϊού.
Παρόλα αυτά το προσωπικό του ΕΣΥ αναδεικνύεται στο μεγάλο πρωταγωνιστή. Όλοι εκτιμήσαμε και εκτιμάμε βαθιά τη στάση και το ρόλο του. Όμως δεν φτάνει η ευγνωμοσύνη. Όπως δεν φτάνει και η ηρωϊκή προσπάθεια του καθενός από τους λειτουργούς αλλά και όλων ημών που τηρούμε τις υποδείξεις. Γιατί όσο σπουδαία και να είναι η συμβολή καθενός από εμάς, είτε είναι υγειονομικός, είτε κούριερ, είτε οδηγός, είτε υπάλληλος σούπερ μάρκετ, είτε δάσκαλος που μοχθεί στο διαδίκτυο, δεν φτάνει, χρειάζεται σοβαρός κρατικός συντονισμός.
Η γνώμη σου δηλαδή είναι ότι το ΕΣΥ χρειάζεται ενίσχυση; Βλέπεις να γίνονται πράγματα σε αυτήν την κατεύθυνση;
Είναι βέβαιο πως χρειάζεται η υλοποίηση ενός μακρόπνοου σχεδιασμού για την πλήρη λειτουργική αναβάθμιση του ΕΣΥ με προοδευτική κάλυψη όλων των κενών σε προσωπικό, γενναία αύξηση της χρηματοδότησης, βελτίωση του αριθμού κλινών ΜΕΘ ανά πληθυσμό και βέβαια ολοκλήρωση της σημαντικότερης ίσως μεταρρύθμισης που άρχισε η προηγούμενη κυβέρνηση, αυτή της ΠΦΥ, που αποτελεί τη βάση όλων των συστημάτων υγείας που έχουν επίκεντρο τον άνθρωπο.
Η ανεπάρκεια των μέσων ατομικής προστασίας (απλές και ειδικές μάσκες, γάντια, γυαλιά, αντισηπτικά, ποδιές, στολές κλπ) των εργαζομένων στα νοσοκομεία και στις υπόλοιπες δομές υγείας πρέπει να αντιμετωπίζεται πάραυτα υπηρεσιακά, χωρίς να χρειάζονται οι υπεύθυνοι υγειονομικών μονάδων να καταφεύγουν σε αγωνιώδεις εκκλήσεις στα κοινωνικά δίκτυα.
Κι όμως οι ελλείψεις σε προστατευτικά μέσα έγιναν μέσο κερδοσκοπίας, οι χώροι συγχρωτισμού δεν έκλεισαν έγκαιρα, οι λιγοστές προσλήψεις που ανακοινώθηκαν δεν έχουν γίνει, υπάρχει καθυστέρηση στο άνοιγμα κλινών ΜΕΘ, οι δομές ΠΦΥ δεν έχουν ενταχθεί στο συνολικό πλάνο αντιμετώπισης της πανδημίας, δίνονται λεφτά στα κανάλια για διαφήμιση και απαλλάσσονται από τη συνδρομή τους, σαν να μη τους φτάνουν τα κέρδη από τον τρομο που σκορπίζουν, voucher σε κέντρα κατάρτισης για να «μορφώσουν» επιστήμονες και διπλασιάζεται η αποζημίωση των ιδιωτικών κλινικών για τα νοσήλεια στις ΜΕΘ.
Το «μένουμε στο σπίτι» είναι μια σειρά μέτρων που θα ελέγξουν την εξάπλωση της πανδημίας. Τι γίνεται όμως με τις ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, που δεν ζουν σε σπίτι με την κλασική έννοια;
Πράγματι, για τις ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, όπως είναι οι άστεγοι, οι Ρομά, οι πρόσφυγες που δεν μπορούν να ενταχθούν σε αυτό το πρόγραμμα δεν υπάρχει καμία μέριμνα. Κι αυτό μπορεί να επηρεάσει τη διάδοση του ιού. Τα σχολεία έκλεισαν. Οι εκκλησίες έκλεισαν έστω και αργά. Τα στρατόπεδα, τα γηροκομεία, τα προνοιακά ιδρύματα όμως; Οι φυλακές; Πως διαφυλάσσεται η υγεία όλων αυτών; Θα επιτρέψουμε να γίνουν υγειονομικές βόμβες ή θα αφήσουμε να τα παρασύρει ο κοινωνικός δαρβινισμός τροφοδοτώντας τα άφρονα χειροκροτήματα κάθε φασιστοειδούς;
Ούτε πρέπει όλη αυτή η αναγκαία εγρήγορση για την αντιμετώπιση των ύποπτων για κορωνοϊό να οδηγήσει στην υποβάθμιση της συστηματικής παρακολούθησης και την αναστολή της φροντίδας των υπόλοιπων χρόνιων και σοβαρών νοσημάτων ή των καθημερινών αναγκών της υγείας. Οι μεγάλες ουρές αναμονής στα φαρμακεία του ΕΟΠΥΥ για την προμήθεια Φαρμάκων Υψηλού Κόστους, παρά τις μεγαλοστομίες της κυβέρνησης για την εξάλειψη τους συνεχίζονται θέτοντας σε κίνδυνο αυτούς τους ευπαθείς ασθενείς. Δεν πρέπει να καθυστερήσει άλλο η ενίσχυση του προσωπικού και η λήψη μέτρων για συνταγές πολύ μεγαλύτερης διάρκειας. Πολλά από αυτά τα φάρμακα να δοθούν επιτέλους στη διαχείριση των φαρμακοποιών, που έτσι κι αλλιώς μάχονται στην πρώτη γραμμή.
Τι πιστεύεις για το εθελοντικό πρόγραμμα που ξεκίνησε το υπουργείο υγείας απευθυνόμενο στους επαγγελματίες υγείας;
Η κίνηση αυτή επικρίθηκε έντονα, ακριβώς γιατί δεν έχουν γίνει επαρκείς προσλήψεις και δεν έχει ενισχυθεί με κονδύλια το σύστημα υγείας. Οι εθελοντές μπορούν φυσικά να βοηθήσουν σε όλα αυτά, τα οποία όμως πρέπει να είναι καλά δομημένα και συντονισμένα από την πολιτεία. Πρέπει λοιπόν εγκαίρως να αξιοποιηθεί όλο το διαθέσιμο ιατρικό και νοσηλευτικό δυναμικό από τις δημόσιες δομές ΠΦΥ και η κατ’ οίκον φροντίδα, να ενισχυθεί το «Βοήθεια στο Σπίτι» και να αξιοποιηθεί το πλαίσιο που είχε δημιουργήσει η προηγούμενη κυβέρνηση για τις Κινητές Ομάδες Υγείας μέσω του ΕΣΠΑ.
Τι γίνεται με την εκκλησία;
Η εκκλησία άργησε να ανταποκριθεί με ρεαλισμό. Κι εδώ φέρει μεγάλη ευθύνη και η κυβέρνηση που καταπολεμά για ψηφοθηρικούς λόγους το κοσμικό κράτος. Όπως κι ο συμπαθής λοιμωξιολόγος κ. Τσιόδρας, που μπέρδεψε την πίστη με την επιστήμη και επέτρεψε τόσες μέρες να συνωστίζονται άνθρωποι στους ναούς, λες κι ο Θεός μας απαιτεί θύματα, όπως την εποχή θριάμβου του Κολοσσαίου. Βέβαια πολύ σωστά ο κ. καθηγητής επικαλείται την προσωπική μας ευθύνη, δεν τον άκουσα όμως ούτε μία φορά να αναφερθεί στην κεντρική ευθύνη, που δηλαδή ενισχύθηκε το ΕΣΥ, πόσα νέα κρεβάτια ΜΕΘ διατέθηκαν, πόσοι επαγγελματίες ξεκίνησαν να εργάζονται.
Τι προτείνεις;
Είναι πια ώρα να παρθούν όλα τα μέτρα που θα συμβάλουν στην αντιμετώπιση της τωρινής οξείας κατάστασης: Προσλήψεις, εθελοντισμός, χρηματοδότηση, ό,τι χρειάζεται από μια πανανθρώπινη αλληλέγγυα κοινωνία. Χθες, όχι αύριο!
Θα μας επηρεάσει για πολύ ο κορωνοϊός;
Φοβάμαι πως ναι. Κι αν τώρα πρέπει να εστιάσουμε στα άμεσα, σε αυτά που χρειάζονται για να αντιμετωπίσουμε την πανδημία με το λιγότερο δυνατό κόστος σε ανθρώπινες ζωές, ωστόσο δεν πρέπει να ξεχνάμε και τον άλλο μεγάλο αντίκτυπο που έχει όλη αυτή η υγειονομική κρίση, την οικονομία.
Βλέπετε εσείς καμιά μέριμνα, ώστε όλοι οι πολίτες αυτής της χώρας να έχουν πρόσβαση στα βασικά αγαθά του νερού, του ηλεκτρικού και της θέρμανσης;
Θεωρείτε ότι φτάνουν τα μέτρα που έχουν ανακοινωθεί, όταν η εργασία και ο μισθός εκατοντάδων χιλιάδων εργαζομένων αμφισβητείται, καθώς χιλιάδες επιχειρήσεις έχουν κλείσει τις τελευταίες δύο εβδομάδες, ενώ οι επιπτώσεις της κρίσης αναμένεται να επιδεινωθούν το επόμενο διάστημα;
Έχουν δρομολογηθεί γενναία μέτρα σε αυτήν την κατεύθυνση, όπως παράταση εξόφλησης λογαριασμών κάθε είδους και πάγωμα οφειλών και ρυθμίσεων σε εφορία, ασφαλιστικά ταμεία και δάνεια τουλάχιστον για ένα 6μηνο; Και για να μη αδικούνται αυτοί που μπορούν να πληρώσουν, έχουν μεριμνήσει για τυχόν έκπτωση;
Συγνώμη που απαντώ με ερωτήσεις, αλλά η επόμενη ημέρα για την ελληνική οικονομία θα εξαρτηθεί από το τι κάνουμε σήμερα. Εάν αφήσουμε την ύφεση να βαθύνει, δεν την περιορίσουμε και γίνει ανεξέλεγκτη, τότε η κατάσταση θα είναι εξαιρετικά δύσκολη. Εγώ είμαι πολύ ανήσυχος με τις πρακτικές αυτής της κυβέρνησης.
Είναι βέβαιο πως οι μειώσεις των μισθών δεν θα αντιμετωπίσουν αλλά θα βαθύνουν την κρίση, αφού η αγορά θα στεγνώσει. Το ζήσαμε πρόσφατα. Αν σήμερα ξοδέψουμε λιγότερα απ’ όσα πρέπει για την αντιμετώπιση της ύφεσης, θα το βρούμε μπροστά μας. Ευτυχώς η προηγούμενη κυβέρνηση φρόντισε και υπάρχει δημοσιοοικονομικό μαξιλάρι. Η ελληνική οικονομία χρειάζεται άμεσα οχυρωματικά μέτρα ανάσχεσης και ανακούφισης κι ένα ολοκληρωμένο σχέδιο για την επόμενη ημέρα, χωρίς αναβολές και καθυστερήσεις κι όχι βλέποντας και κάνοντας. Φτάνει που καταργήθηκαν ένα σωρό ρυθμίσεις της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ για την ενίσχυση της αγοράς εργασίας και της θέσης των εργαζομένων σε αυτήν, επιτέλους το εργατικό δίκαιο πρέπει να περιφρουρηθεί. Να αποτραπούν τα νέα λουκέτα και η ανεργία.
Είσαι αισιόδοξος γιατρέ;
Δεν ξέρω τι θα γράψει η ιστορία γι’ αυτήν την εποχή; Ποιός θα είναι ο τίτλος του κεφαλαίου της; «Αγορά και Πανδημία» ή «Κρίση και άνθρωπος»; Εξαρτάται αν θα το γράψουν οι υπερασπιστές της λιτότητας ή οι δυνάμεις της βιώσιμης ανάπτυξης και αλληλεγγύης.
Είμαι συγκρατημένα αισιόδοξος, όχι για την πορεία της επιδημίας, αφού περισσότεροι από το 99% από όλους εκείνους που θα νοσήσουν θα έχουν καλή έκβαση, αλλά για το εαν έχουμε ωριμάσει μετά από αυτή τη μεγάλη δοκιμασία.
Τη δεύτερη μεγάλη δοκιμασία μέσα σε μια 10ετία. Θα βγούμε πιο δυνατοί άραγε από αυτήν επιτρέποντας να επικρατήσει η λογική και η ανθρωπιά ή θα επιτρέψουμε πάλι στις αγορές να κάνουνε κουμάντο και να αλώσουν για ακόμα μια φορά ότι έχει απομείνει από την οικονομία και τις ζωές μας;
Κωνσταντίνος Σαρόπουλος
Ορθοπαιδικός Χειρουργός
Δ/ντής Η΄ Ορθοπαιδικής Κλινικής Ερρίκος Ντυνάν
Μέλος ομάδας υγείας ΣΥΡΙΖΑ Αγίας Βαρβάρας
