.
Ο Γρηγόρης Λαμπράκης ήταν γιατρός, αθλητής, πολιτικός, μα πάνω απ’ όλα αγωνιστής της Δημοκρατίας και της Ειρήνης.
Από τα εφηβικά του χρόνια ασχολήθηκε με τον αθλητισμό και αναδείχθηκε δέκα φορές βαλκανιονίκης στο άλμα εις μήκος, ενώ επί 23 χρόνια (1936-1959) κατείχε το πανελλήνιο ρεκόρ του αγωνίσματος.
Έλαβε ενεργό μέρος στην Εθνική Αντίσταση. Το 1943 ίδρυσε την «Ένωση των Ελλήνων Αθλητών» και διοργάνωσε αγώνες, από τα έσοδα των οποίων τροφοδοτούσε τα λαϊκά συσσίτια.
Μετά την απελευθέρωση ολοκλήρωσε τις σπουδές του στην Ιατρική και το 1950 αναγορεύθηκε υφηγητής στην έδρα της Μαιευτικής και Γυναικολογίας.
Οι εκλογές της 11ης Μαΐου 1958, που ανέδειξαν την ΕΔΑ αξιωματική αντιπολίτευση, σήμαναν συναγερμό για το συντηρητικό πολιτικό κατεστημένο. Με αφορμή τον «κομμουνιστικό κίνδυνο», το επίσημο κράτος συνεργάστηκε και ανέχτηκε το ακροδεξιό παρακράτος το οποίο βιαιοπραγούσε με την παρότρυνση ντόπιων και ξένων πατρόνων.
Στις εκλογές «της βίας και της νοθείας» το 1961, πολιτεύθηκε με το ΠΑΜΕ (Πανδημοκρατικό Αγροτικό Μέτωπο Ελλάδος), έναν συνασπισμό αριστερών δυνάμεων με επικεφαλής την ΕΔΑ και εξελέγη βουλευτής Πειραιά.
Τον ίδιο χρόνο δραστηριοποιήθηκε στο ειρηνιστικό κίνημα και με δική του πρωτοβουλία ιδρύθηκε η «Ελληνική Επιτροπή για τη Διεθνή Ύφεση και Ειρήνη» (ΕΕΔΥΕ).
Το φιλειρηνικό κίνημα εκείνη την εποχή αντιπάλευε την ψυχροπολεμική υστερία και την εξάπλωση των πυρηνικών όπλων που είχαν απλωθεί σε όλο τον πλανήτη. Στο κίνημα αυτό συμπορεύτηκαν ανυστερόβουλα εκατοντάδες διανοούμενοι και φωτεινές προσωπικότητες από τις πιο διαφορετικές χώρες και με τις πλέον διαφορετικές πολιτικές πεποιθήσεις.
Στις 21 Απριλίου 1963 η ΕΕΔΥΕ διοργάνωσε Πορεία Ειρήνης από τον Μαραθώνα στην Αθήνα.
Η αστυνομία απαγόρευσε την πορεία και συνέλαβε πολλούς από τους διαδηλωτές, μεταξύ των οποίων και τον Μίκη Θεοδωράκη.
Ο Γρηγόρης Λαμπράκης προστατευόμενος από τη βουλευτική του ασυλία, πραγματοποίησε μόνος την πορεία, κρατώντας ένα μικρό πανό με το σύμβολο της ειρήνης. Αμέσως μετά συνελήφθη από την αστυνομία.
Στις 22 Μαΐου 1963 ο Γρηγόρης Λαμπράκης μίλησε για την ειρήνη στη Θεσσαλονίκη, μετά το τέλος της οποίας δέχθηκε δολοφονική επίθεση σε κεντρικό δρόμο της πόλης από τρίκυκλο, στο οποίο επέβαιναν οι ακροδεξιοί Σπύρος Γκοτζαμάνης και Εμμανουήλ Εμμανουηλίδης, παράδειγμα του παρακρατικού συρφετού που δρούσε ανενόχλητος.
Ο οραματιστής των δημοκρατικών θεσμών και της ειρήνης τραυματίστηκε σοβαρά και πέθανε στις 27 Μαΐου 1963, σε ηλικία 51 ετών, προκαλώντας αγανάκτηση στην κοινή γνώμη, οξύτατη πολιτική κρίση, αλλά και διεθνή κατακραυγή.
Την επομένη ένα πλήθος 200.000 ανθρώπων συγκεντρώθηκε στο Α’ Νεκροταφείο για το «Ύστατο Χαίρε». Γρήγορα, η συγκέντρωση μετατράπηκε σε διαδήλωση καταδίκης της δεξιάς κυβέρνησης του Κωνσταντίνου Καραμανλή και του Παλατιού.
Εκτός των φυσικών αυτουργών της δολοφονίας, ωστόσο, κατά τη δικαστική έρευνα που διεξήγαγαν ο εισαγγελέας Παύλος Δελαπόρτας και ο νεαρός ανακριτής Χρήστος Σαρτζετάκης έφεραν στο φως τις σχέσεις των αρχών με το ακροδεξιό παρακράτος. Ο ανακριτής, μάλιστα, απήγγειλε κατηγορίες και εναντίον ανώτατων αξιωματικών της Χωροφυλακής. Οι Σπύρος Γκοτζαμάνης και Εμμανουήλ Εμμανουηλίδης καταδικάσθηκαν τον Δεκέμβριο του 1966 σε πολυετή φυλάκιση αλλά απελευθερώθηκαν κατά τη δικτατορία.
Η δολοφονία Λαμπράκη επιτάχυνε τις πολιτικές εξελίξεις. Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, αφού διερωτήθηκε «Ποιος κυβερνάει αυτό τον τόπο;» εγκατέλειψε την πρωθυπουργία και την πολιτική τον Ιούνιο του 1963 και αποσύρθηκε στο Παρίσι.
Ο Γρηγόρης Λαμπράκης, κορυφαίος ακτιβιστής στην υπόθεση της ειρήνης, καθιερώθηκε μετά την τραγική δολοφονία του ως πνευματικό πρότυπο για δεκάδες χιλιάδες προοδευτικούς νεολαίους, που αποφάσισαν να στρατευθούν στον δρόμο του, οι Λαμπράκηδες.
Η «Δημοκρατική Νεολαία Λαμπράκη» έπαιξε καθοριστικό ρόλο στο προοδευτικό κίνημα της δεκαετίας του ’60. Πρώτος γραμματέας της οργάνωσης ανέλαβε ο Μίκης Θεοδωράκης.
Η ζωή και ο θάνατος του Γρηγόρη Λαμπράκη ενέπνευσε τον συγγραφέα Βασίλη Βασιλικό στο περίφημο πολιτικό του μυθιστόρημα με τον τίτλο «Ζ», το οποία έγινε ταινία το 1969 από τον σκηνοθέτη Κώστα Γαβρά, με πρωταγωνιστές τον Υβ Μοντάν, τον Ζαν Λουί Τρεντινιάν και την Ειρήνη Παπά.
Ο Γρηγόρης Λαμπράκης με την προσωπικότητα και τη δράση του παραμένει και σήμερα ένα σύμβολο της Δημοκρατίας και του αγωνιζόμενου ανθρώπου κατά της πολιτικής καταπίεσης.
Μήπως προς τιμήν της μνήμης του, ο Δήμος μας αφιερώσει λίγο χρόνο για την Πλατεία που φέρει το λαμπρό του όνομα και την σουλουπώσει λίγο;
Κωνσταντίνος Σαρόπουλος
Επικεφαλής της παράταξης
“Μαζί με τους πολίτες”
