Οι πανελλήνιες εξετάσεις είναι συνήθως ορόσημο στη ζωή των περισσότερων νέων. Η πρώτη τους επαφή με την αγωνία για την προοπτική της ζωής τους. Είναι οι εξετάσεις που συμβολίζουν το πέρασμα σε μια κατάσταση πιο κοντά στην αναδυόμενη ενηλικίωση, αυτήν του φοιτητή, που χαρακτηρίζεται από περισσότερη αυτονομία και εξέλιξη.
Οι πανελλαδικές εξετάσεις, ωστόσο, για ορισμένες οικογένειες, εξελίσσονται σε μια άτυπη μάχη, όπου οι μαθητές δοκιμάζουν τις αντοχές τους και οι γονείς αναμετρούνται με τη δική τους αγωνία για το μέλλον των παιδιών τους. Κάπου στο βάθος, υπάρχει ο φόβος του νέου για την αποτυχία, διότι δεν έχει συνειδητοποιήσει ακόμα ότι ο καθένας δικαιούται κάποτε να αποτύχει. Συνάμα, μπορεί να υπάρχουν ανεκπλήρωτα όνειρα των γονέων, υψηλές προσδοκίες και κυρίως φόβος για ένα σκαιό μέλλον χωρίς κάποια επιστημονική εξειδίκευση. Είναι, άραγε, σωστό αυτό. Μόνο οι επιστήμονες περνάνε καλά;
Το διάβασμα αυτήν την περίοδο ταυτίζεται με τις εξετάσεις κι έχει μονοδιάστατη έννοια. Σπάνια σημαίνει τη χαρά της μελέτης, αλλά είναι φορτισμένο με έντονο στρες. Ο μαθητής είναι σε έναν συνεχή αγώνα δρόμου ανάμεσα στους δείκτες του ρολογιού και τις λέξεις ή τις ασκήσεις.
Όλη αυτή η διαδικασία προκαλεί άγχος. Όμως, το άγχος δεν είναι πάντα καταστροφικό. Ουσιαστικά πρόκειται για μια φυσιολογική σωματική και ψυχική αντίδραση σε μια απειλή, μια δοκιμασία ή μία απαιτητική κατάσταση. Η συχνότητα κι η έντασή του είναι αυτές που καθορίζουν κατά πόσο το συναίσθημα αυτό βιώνεται ως δυσφορία, οπότε μπορεί να έχει αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία και στην επιτυχία. Ούτε το ελάχιστο, ούτε το υπερβολικό άγχος οδηγούν στη μέγιστη επίδοση. Τα χαμηλά επίπεδα άγχους, μάλιστα, μπορεί να κρύβουν αδιαφορία ή παραίτηση.
Το άγχος μπορεί να επιδράσει άμεσα στον τρόπο που το παιδί διαχειρίζεται την πρόκληση των εξετάσεων. Mειώνει τη λειτουργικότητά του και την απόδοσή του στη μελέτη, αλλά επηρεάζει τη συμπεριφορά και την ανταπόκρισή του στις απαιτήσεις των ημερών.
Όλοι μας θα κατανοήσουμε περισσότερο το άγχος που βιώνουν οι μαθητές εάν ανατρέξουμε στην αντίστοιχη εμπειρία μας ως υποψήφιοι των εξετάσεων, εισαγωγικών ή ενδοσχολικών. Ένας παραπάνω λόγος να φροντίσουμε, ώστε το τέλος της σχολικής περιόδου, να μην είναι μία τραυματική ανάμνηση για τα παιδιά μας.
Η περίοδος των εξετάσεων μπορεί να φορτίσει τον υποψήφιο με συναισθήματα όπως ανησυχία, εκνευρισμό, αγωνία, ανασφάλεια, φόβο και κυρίως αμφιθυμία. Άλλοτε νιώθει ήσυχος και σίγουρος και άλλοτε τα βλέπει όλα μαύρα, δύσκολα και ακατόρθωτα και νιώθει τις προσπάθειές του περιττές. Εκτός από τα συναισθήματα, όμως μπορεί να υπάρχουν και συμπτώματα όπως πονοκέφαλος, θολούρα, μυϊκή ένταση, τενοντίτιδα, πόνος στο στήθος, κόπωση, διαταραχές στο πεπτικό, προβλήματα ύπνου και συγκέντρωσης, που προκαλούνται από το άγχος.
Συνήθως πίσω από το καταστροφικό άγχος κρύβεται η πεποίθηση του υποψήφιου ότι δεν πρέπει να αποτύχει κι ότι αν αποτύχει, θα θεωρείται αποτυχημένος. Όχι νεαροί, μία αποτυχία δεν σημαίνει ότι η ζωή σας καταστράφηκε. Αντίθετα, μπορεί να είναι μια ευκαιρία, ώστε την επόμενη φορά η καλύτερη προετοιμασία και οι επιδόσεις σας να σας οδηγήσουν πιο κοντά σε αυτό που θα θέλατε να κάνετε στο μέλλον και θα σας έκανε πιο ευτυχισμένους.
Εξετάσεις δίνει όλη η οικογένεια. Στην αντοχή της στην πίεση τον καιρό της προετοιμασίας και την αγωνία των ημερών των εξετάσεων. Αλλά κυρίως την τελική εντύπωση που θα αφήσουν ο καθένας ξεχωριστά με την στάση του στις ψυχές των παιδιών. Η ουσιαστική συμπαράσταση της οικογένειας αυτή την κρίσιμη περίοδο για τους μαθητές συχνά καθορίζει και το μέλλον της σχέσης μεταξύ των μελών της.
Ιδίως οι γονείς θα πρέπει να αντιμετωπίσουν κάθε ενδεχόμενο αποτέλεσμα των εξετάσεων ώριμα και με ψυχραιμία. Μη δίνετε συμβουλές αυτήν την κρίσιμη περίοδο και κυρίως ετοιμαστείτε από πριν να μη κάνετε απολογισμό μετά τις εξετάσεις και κυρίως να μην αποδώσετε ευθύνες. Και όχι μόνον αυτό, αλλά να κάνετε γνωστό στο παιδί σας πριν από τις εξετάσεις πως ότι κι αν συμβεί, είστε δίπλα του.
Οι νουθεσίες, μη βγεις, μη ξενυχτίσεις, μην αργήσεις να κοιμηθείς, μη χαλαρώνεις, μην είσαι στο κινητό, φάε, πιες κλπ συνήθως έχουν αντίθετα αποτελέσματα.
Κάντε σχέδια, προγραμματίστε τις εβδομάδες μετά τις εξετάσεις. Ο μαθητής θα προσηλωθεί καλύτερα εάν γνωρίζει πως το καλοκαίρι θα έρθει και πως η ζωή θα συνεχιστεί, όπως και να ‘χει. Εάν όλος ο κόσμος του γίνει «εξετάσεις», τότε αυξάνουν οι πιθανότητες να τον «παραλύσει» το άγχος και τον κάνει να του διαφεύγουν αυτά που έχει διαβάσει.
Για να συμπαρασταθείτε ουσιαστικά σε έναν μαθητή αυτές τις δύσκολες μέρες βοηθήστε τον να βρει και να βάλει τη χαρά στη ζωή του. Μία βόλτα, λίγη ώρα παιχνίδι, μουσική, χορό, άθληση, κινηματογράφο, κάποιοι φίλοι, λίγα αστεία. Δώστε του μια προοπτική της ζωής του πέρα από τις εξετάσεις, ώστε το άγχος να αποκτήσει την παροδικότητα που του αξίζει και να μειωθεί.
Μερικές φορές, ωστόσο, είναι δύσκολο να διαχειριστούν οι ενήλικες τις επικείμενες εξετάσεις, καθώς είναι φορτισμένοι για το μέλλον του παιδιού, βλάπτοντας κι εκείνο και τον εαυτό τους. Σε αυτή την περίπτωση είναι καλύτερα να αφήσουν το παιδί μόνο του να δώσει τον αγώνα του. Η επιλογή του «τίποτα» μερικές φορές είναι καλύτερη από τη λάθος αντιμετώπιση.
Χαλαρώστε και αντιμετωπίστε με σύνεση και αυτή τη δύσκολη περίοδο της ζωής. Άλλωστε τα παιδιά μας είναι τόσο νέα, που έχουν κάθε ευκαιρία να δουλέψουν και να κατακτήσουν τους στόχους τους.
Εξάλλου, η δύναμη του ανθρώπου φαίνεται από την ικανότητά του να αντιμετωπίζει τις δυσκολίες της ζωής και να μπορεί να προσαρμόζεται τροποποιώντας τις επιδιώξεις του. Όταν ένας νέος βιώνει μία αποτυχία ή μια απώλεια, διδάσκεται την πραγματικότητα, να προχωράει τη ζωή του μέσα από τις αντιξοότητες.
Δεν φτιάχνουν οι επιτυχίες τον επιτυχημένο άνθρωπο. Οι επιτυχημένοι στη ζωή είναι εκείνοι που αντιμετώπισαν δυσκολίες, πάλεψαν και τις προσπέρασαν.
Ευχόμαστε σε κάθε μαθητή, φοιτητή και υποψήφιο και την οικογένειά τους κουράγιο και καλή επιτυχία!
Επιτροπή Παιδείας
«Μαζί με τους πολίτες»
.
.
