Για τη ζωτική, όπως υπογράμμισε, ανάγκη διασύνδεσης της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης με την αγορά εργασίας, ως μοχλού ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας και του επιχειρείν αλλά και της προσωπικής ανέλιξης των φοιτητών, μίλησε ο Πρόεδρος του Επαγγελματικού Επιμελητηρίου Αθηνών και Επίτιμος Διδάκτορας του Πανεπιστημίου Πειραιά, Γιάννης Χατζηθεοδοσίου, στην εκδήλωση που πραγματοποίησε το Πανεπιστήμιο Πειραιά, την Παρασκευή 24/11/2023,  για την καινοτομία και την επιχειρηματικότητα, παρουσία ακαδημαϊκών και φοιτητών.

Ακολουθεί η ομιλία του κ. Χατζηθεοδοσίου:

Σας ευχαριστώ θερμά για την πρόσκληση.
Είναι μεγάλη χαρά να βρίσκομαι σήμερα εδώ. Είναι για μένα συγκινητικό να απευθύνομαι σε φοιτητές. Ίσως παίζει ρόλο και ο τίτλος μου ως επίτιμος διδάκτορας του Πανεπιστημίου Πειραιά.
Επιτρέψτε μου μία ιδιαίτερη αναφορά σε δύο ανθρώπους που έχουν συνδέσει το όνομα τους με το Πανεπιστήμιο και με τους οποίους έχω εξαιρετικές σχέσεις. Αναφέρομαι στον νυν Πρύτανη, τον κ. Μιχάλη Σφακιανάκη και τον πρώην Πρύτανη, κ. Άγγελο Κότιο, που χάρη στις προσπάθειες τους το Πα.Πει. έχει μπει σε νέο δρόμο.
Σε αυτό το σημείο και με αφορμή την εκδήλωση, θέλω να συγχαρώ τον κ. Χονδροκούκη και όλη την ομάδα, που υποστήριξε τις δράσεις Επιχειρηματικότητας και Ανάπτυξης του Πανεπιστημίου Πειραιά.
Πρόκειται για ένα έργο εξαιρετικό, τόσο από πλευράς σχεδιασμού όσο και υλοποίησης και συνδέει δημιουργικά την έρευνα με την επιχειρηματική πραγματικότητα.
Ένα έργο που δείχνει το δρόμο, για την απαραίτητη περαιτέρω διασύνδεση της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης με την αγορά.
Η παιδεία ήταν και παραμένει το θεμέλιο κάθε κοινωνίας.
Είναι το βασικό εφόδιο για την αντιμετώπιση των οικονομικών και κοινωνικών προκλήσεων κάθε εποχής.
Είναι το κυριότερο εφαλτήριο για προσωπική και συλλογική ανάπτυξη.
Σήμερα αυτός ο ρόλος είναι σημαντικότερος από ποτέ.
Η ψηφιακή επανάσταση και η παγκοσμιοποίηση μετασχηματίζουν ραγδαία τον κόσμο της παραγωγής και τις ανάγκες της αγοράς εργασίας.
• Σύμφωνα με στοιχεία του World Economic Forum (Γουόρλντ Εκονόμικ Φόρουμ) το 2023, μέσα στην επόμενη δεκαετία αναμένεται να αλλάξουν ριζικά 1 δισεκατομμύριο θέσεις εργασίας.
• Το 85% των επαγγελμάτων που θα έχουν ανάγκη οι επιχειρήσεις το 2030, δεν έχει ακόμη δημιουργηθεί πλήρως.
• Οι γνώσεις που αποκτούν οι απόφοιτοι στο τέλος των σπουδών τους, θα θεωρούνται ξεπερασμένες μέσα σε λίγα χρόνια.
Ήδη οι επιχειρήσεις στην Ευρώπη, αλλά και στη χώρα μας, δυσκολεύονται όλο και περισσότερο στην εύρεση προσωπικού με κατάλληλες δεξιότητες.
Σε αυτό το περιβάλλον, η απόκτηση, η αξιοποίηση και η εφαρμογή νέας γνώσης είναι ζήτημα επιβίωσης: για τους μελλοντικούς εργαζόμενους, για τις επιχειρήσεις, για τις χώρες.
Χρειαζόμαστε, περισσότερο από ποτέ, ανθρώπους με υψηλά προσόντα, με σύγχρονες γνώσεις και δεξιότητες, σε όλα τα επαγγέλματα.
Χρειαζόμαστε επιστήμονες με επιχειρηματικό πνεύμα και ικανότητες.
Στην Ελλάδα έχουμε πανεπιστήμια, τα οποία χαρακτηρίζονται από υψηλή επιστημονική και ακαδημαϊκή ποιότητα.
Υστερούμε, ωστόσο, σε δύο σημαντικές διαστάσεις της εκπαίδευσης:
• Στη σύνδεση με την αγορά εργασίας.
• Στην αξιοποίηση των αποτελεσμάτων της έρευνας, στο πλαίσιο της παραγωγικής διαδικασίας.
Εδώ και χρόνια, τα προγράμματα σπουδών φαίνεται να κινούνται σε αντίθετη κατεύθυνση με τις ανάγκες της αγοράς.
Είναι, για παράδειγμα, γνωστό ότι οι ανάγκες για στελέχη πληροφορικής αυξάνονται τα τελευταία χρόνια – και θα αυξηθούν ακόμη περισσότερο στο μέλλον, στο πλαίσιο του ψηφιακού μετασχηματισμού των επιχειρήσεων.
Σύμφωνα με μελέτη του ΣΕΠΕ, η επιπλέον ζήτηση θα είναι μέχρι και 15.000 άτομα ετησίως, ως το 2030. Αυτή τη στιγμή η προσφορά δεν ξεπερνά τους 8.000 το έτος.
Ετησίως, η αύξηση, που αναμένουν οι ελληνικές επιχειρήσεις όλων των κλάδων της ελληνικής οικονομίας σε εργαζόμενους ΤΠΕ, είναι της τάξης του 7,5%-8%.
Παρ’ όλα αυτά, το 2023 ο αριθμός των εισακτέων στις διάφορες σχολές με αντικείμενο την πληροφορική ήταν 5.612 – στα ίδια επίπεδα με την προηγούμενη χρονιά. Και επίσης, στα ίδια επίπεδα με τον αριθμό των θέσεων που ορίστηκαν για επιστήμες με υψηλό ποσοστό ανεργίας και ετεροαπασχόλησης.
Δεν είναι τυχαίο ότι η Ελλάδα έχει την πρώτη θέση στην Ευρωπαϊκή Ένωση ως προς τον αριθμό των ανέργων πτυχιούχων: το 17% των νέων πτυχιούχων στη χώρα μας είναι άνεργοι, ποσοστό τριπλάσιο από το μέσο όρο, που δεν ξεπερνά το 5,3%.
Σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Δείκτη Δεξιοτήτων για το 2022, η Ελλάδα βρίσκεται στην προτελευταία θέση – 30 σε σύνολο 31 χωρών – όσον αφορά την αντιστοίχιση δεξιοτήτων.
Επίσης: η χώρα μας κατατάσσεται έκτη στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ως προς τις δράσεις Έρευνας και Ανάπτυξης που διενεργούνται στα ελληνικά ΑΕΙ με χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Είναι όμως 20ή ως προς το μετασχηματισμό της καινοτομίας σε εμπορεύσιμα προϊόντα και υπηρεσίες.
Τα στοιχεία αυτά αποτυπώνουν ένα υπαρκτό έλλειμμα.
Ένα έλλειμμα που στοιχίζει σε όρους απασχόλησης και προσωπικής εξέλιξης των εργαζομένων.
Στοιχίζει, επίσης, σε όρους ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων, σε όρους παραγωγικότητας και ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας.
Το κλειδί για να καλυφθεί αυτό το έλλειμμα είναι η στενότερη διασύνδεση της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης με την αγορά και την επιχειρηματικότητα.
Η προσέγγιση αυτή δημιουργεί οφέλη για όλες τις πλευρές.
Βοηθά τα πανεπιστήμια να έρθουν σε επαφή με τις ανάγκες της οικονομίας. Να παρέχουν στους φοιτητές τους εφόδια χρήσιμα για την επαγγελματική σταδιοδρομία και την εξέλιξή τους.
Βοηθά στην ευθυγράμμιση των δεξιοτήτων που αποκτούν οι απόφοιτοι, με αυτές που ζητά η αγορά – και που κατ’ επέκταση αυξάνουν τις ευκαιρίες για καλή απασχόληση και υψηλότερες αμοιβές.
Βοηθά τους ερευνητές και τους επιστήμονες να αποκτήσουν πρόσβαση σε ευκαιρίες και εργαλεία, για την επιχειρηματική αξιοποίηση των αποτελεσμάτων της δουλειάς τους.
Βοηθά τις επιχειρήσεις να αποκτήσουν πρόσβαση σε νέα γνώση, σε ανθρώπινο κεφάλαιο με υψηλή κατάρτιση και δεξιότητες αιχμής. Για να καλύψουν τις ανάγκες τους τώρα και στο μέλλον.
Βοηθά στην προσπάθεια για μια πιο παραγωγική, εξωστρεφή και ανταγωνιστική εθνική οικονομία.
Η διασύνδεση της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης με την αγορά δεν είναι ζήτημα επιλογής. Είναι ζωτική ανάγκη.
Οι χώρες που δεν καταφέρνουν να ευθυγραμμίσουν την εκπαίδευση και την κατάρτιση με τις αναπτυξιακές τους ανάγκες, κινδυνεύουν πολύ σύντομα να βρεθούν στο περιθώριο.
Χρειάζεται να προχωρήσουμε τολμηρά σε αυτή την κατεύθυνση.
Χρειάζεται να επαναπροσδιορίσουμε τη σχέση εκπαίδευσης και αγοράς, ξεπερνώντας προκαταλήψεις και στερεότυπα του χθες.
Στην Ελλάδα παραδοσιακά οι δύο αυτοί κόσμοι φαίνεται να λειτουργούν παράλληλα, χωρίς σημείο επαφής.
Καλλιεργήθηκε μια αντίληψη, ότι η μεταξύ τους συνεργασία θα καταστήσει την πανεπιστημιακή εκπαίδευση «υποχείριο» των επιχειρήσεων.
Αυτό δεν ισχύει. Οι επιχειρήσεις δεν έχουν κανένα λόγο να εμπλακούν στις ακαδημαϊκές λειτουργίες.
Έχουν, όμως, πολλά να συνεισφέρουν στο κομμάτι εκείνο της εκπαιδευτικής διαδικασίας, που αφορά την ανάδειξη των επαγγελματιών του αύριο.
Είναι ώρα, λοιπόν, να αφήσουμε στην άκρη τις εκατέρωθεν προκαταλήψεις και να γυρίσουμε σελίδα.
• Χρειάζεται να συνεργαστούμε για να καλύψουμε το κενό μεταξύ της έρευνας και της παραγωγής καινοτομίας. Για να αξιοποιήσουμε τη νέα γνώση, που παράγεται στα πανεπιστήμια και στα ερευνητικά κέντρα της χώρας, ώστε να μη μένει στα χαρτιά. Αλλά να μετατρέπεται σε προϊόντα, υπηρεσίες και λύσεις με υψηλή προστιθέμενη αξία, με διεθνή ανταγωνιστικότητα.

• Χρειάζεται να συνεργαστούμε, για να αναβαθμιστεί ριζικά ο θεσμός της πρακτικής άσκησης. Να ενταχθεί σε όσο το δυνατόν περισσότερα πτυχία ως οργανική διαδικασία και να διευκολύνει τη μετάβαση των αποφοίτων στην απασχόληση.

• Χρειάζεται να συνεργαστούμε για να επικαιροποιήσουμε το περιεχόμενο των προγραμμάτων σπουδών: με ενίσχυση των εισακτέων σε αντικείμενα που σχετίζονται με τεχνολογίες πληροφορικής και επικοινωνίας. Με προγράμματα, που απαντούν σε γεωγραφικούς αναπτυξιακούς στόχους, στο πλαίσιο της «έξυπνης εξειδίκευσης».

• Χρειάζεται να διαμορφώσουμε ένα σταθερό και αποτελεσματικό πλαίσιο συνεργασίας, μεταξύ των επιχειρήσεων και των ερευνητικών τμημάτων των πανεπιστημίων.

• Χρειάζεται να ενισχύσουμε υποστηρικτικές δομές, όπως τα Γραφεία Μεταφοράς Τεχνολογίας.

• Χρειάζεται να εντάξουμε την επιχειρηματικότητα στο πλαίσιο της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Και δεν αναφέρομαι στα αντικείμενα που αφορούν τη διοίκηση επιχειρήσεων και τις οικονομικές επιστήμες. Αλλά στην καλλιέργεια του τρόπου σκέψης και των ικανοτήτων, που αποτελούν τη βάση της επιχειρηματικότητας : την δημιουργικότητα, την καινοτομία, την τόλμη και την επιθυμία ανάληψης κινδύνου, την ικανότητα σχεδιασμού και υλοποίησης στρατηγικών, για την επίτευξη συγκεκριμένων στόχων.

Συχνά έχουμε στα πανεπιστήμια ομάδες με ισχυρό επιστημονικό υπόβαθρο, αλλά χωρίς δεξιότητες σε θέματα επιχειρηματικής ανάπτυξης. Κι αυτό ακριβώς το κενό μπορούμε να καλύψουμε μέσω της συνεργασίας. Μπορούμε να βοηθήσουμε στην ανάπτυξη της επιχειρηματικής αντίληψης, μπορούμε να φέρουμε κοντά επιστήμονες, ομάδες και ανθρώπους με συμπληρωματικές γνώσεις και δεξιότητες: π.χ. στην ανάπτυξη προϊόντων, στο μάρκετινγκ, στη χρηματοοικονομική διαχείριση κ.ά.
Η επιχειρηματικότητα πρέπει και μπορεί να έχει θέση στην ανώτατη εκπαίδευση – όχι μόνο ως αντικείμενο σπουδών, αλλά και ως τρόπος σκέψης.
Η επιχειρηματικότητα είναι η ικανότητα να διαβλέπουμε ευκαιρίες, να αναλαμβάνουμε πρωτοβουλίες, να κινητοποιούμε υλικούς και ανθρώπινους πόρους, να δημιουργούμε λύσεις που παράγουν κέρδος, αλλά και προστιθέμενη αξία για την οικονομία και την κοινωνία ευρύτερα.
Για πολλά χρόνια η νέα γενιά απομακρύνθηκε από την επιχειρηματικότητα.
Αναδείχθηκε ως αξία η εργασιακή ασφάλεια, έναντι του ρίσκου που συνεπάγεται η επιχειρηματική δραστηριότητα.
Με μεγάλο ποσοστό των νέων να προτιμούν θέσεις μισθωτής απασχόλησης στο δημόσιο ή τον ιδιωτικό τομέα. Να προτιμούν δουλειές σταθερές, ακόμα κι αν έχουν μέτριους μισθούς και μικρές προοπτικές εξέλιξης.
Η στάση αυτή είναι σε μεγάλο βαθμό αναμενόμενη, με δεδομένες τις συνθήκες που επικράτησαν τα προηγούμενα χρόνια στην ελληνική οικονομία.
Σήμερα επιδιώκουμε να μετασχηματίσουμε το παραγωγικό μοντέλο της χώρας.
Αυτό σημαίνει ότι πρέπει αντίστοιχα να εξελιχθεί η και η κουλτούρα μας.
Πρέπει να φέρουμε τη νέα γενιά πιο κοντά στις αξίες της επιχειρηματικότητας.
Να αναδείξουμε την επιχειρηματικότητα, όχι ως λύση ανάγκης.
Αλλά ως επιλογή που μπορεί να οδηγήσει στην επαγγελματική επιτυχία, στην προσωπική εξέλιξη, στην αυτοπραγμάτωση.
Είναι ευτυχές το ότι τα τελευταία χρόνια έχουν αυξηθεί οι σχετικές δράσεις των ελληνικών πανεπιστημίων και κυρίως οι ευκαιρίες για εμπειρική μάθηση, με διαγωνισμούς καινοτομίας, σεμινάρια κ.λπ.
Είναι θετικό το ότι όλο και περισσότερες επιχειρήσεις και ιδιωτικοί οργανισμοί αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες σε συνεργασία με πανεπιστημιακά ιδρύματα.
Είναι ακόμη πιο θετικό και ελπιδοφόρο το ότι οι ίδιοι οι φοιτητές ενδιαφέρονται όλο και περισσότερο και επιδιώκουν να συμμετέχουν σε τέτοιες δράσεις. Ζητούν ευκαιρίες να έρθουν σε επαφή με επιχειρήσεις, να κάνουν πρακτική εξάσκηση, να αποκτήσουν δίκτυα και δεξιότητες που θα τους βοηθήσουν στη σταδιοδρομία τους.
Ας κάνουμε το επόμενο βήμα.
Κι αυτό αφορά τόσο τα πανεπιστήμια όσο και τις επιχειρήσεις.
Είναι καιρός και εμείς να επιδιώξουμε πιο ενεργά την επαφή με τον κόσμο της εκπαίδευσης.
Είναι καιρός να εμπλέξουμε σε αυτή την προσπάθεια και τις μικρότερες επιχειρήσεις, πέρα από τις μεγάλες, με μοχλό τα Επιμελητήρια και τους φορείς εκπροσώπησής τους.
Είναι καιρός να πάμε εμείς στα πανεπιστήμια, να παρουσιάσουμε το αντικείμενο της δουλειάς μας, τις δεξιότητες που απαιτεί τώρα και στο μέλλον, τις δυνατότητες που παρέχει σε καταρτισμένους ανθρώπους.
Να βοηθήσουμε στην αντιμετώπιση των εμποδίων, αλλά και των προβληματισμών που αποθαρρύνουν τους νέους από την ανάληψη επιχειρηματικής δράσης.
Να στηρίξουμε την ανάπτυξη θερμοκοιτίδων, σε όλη την Ελλάδα. Να μοιραστούμε την εμπειρία μας. Να βοηθήσουμε νέες ιδέες να ανθίσουν.
Να προβάλουμε περισσότερο τα επιτυχημένα παραδείγματα και τις ιστορίες ανθρώπων, που τόλμησαν να δοκιμαστούν στον επιχειρηματικό στίβο.
Το Επαγγελματικό Επιμελητήριο Αθηνών κινείται ήδη σε αυτή την κατεύθυνση.
• Επιδιώκουμε συστηματικά τη δικτύωση με πανεπιστημιακά ιδρύματα της χώρας. Και σε αυτό το πλαίσιο έχουμε ήδη τη χαρά να συνεργαζόμαστε με το Πανεπιστήμιο Πειραιώς.

• Έχουμε υπογράψει Μνημόνιο Συνεργασίας, για την προώθηση κοινών δράσεων. Δράσεων που περιλαμβάνουν την κατάρτιση και την πιστοποίηση γνώσεων και επαγγελματικών προσόντων, τη συνεργασία σε υφιστάμενα και νέα ακαδημαϊκά προγράμματα, την ανάπτυξη κοινών ερευνητικών δραστηριοτήτων και τη μεταφορά τεχνογνωσίας, την προώθηση της υπεύθυνης και καινοτόμου επιχειρηματικότητας.

• Πρόκειται για μια σύμπραξη η οποία μας τιμά και θα κάνουμε ό,τι μπορούμε, για να αποδώσει καρπούς.
Όσο πιο στενά συνεργαστούν οι επιχειρήσεις και τα πανεπιστήμια – για πρακτική άσκηση, προγράμματα σπουδών, δεξιότητες, έρευνα και ανάπτυξη, νεοφυή επιχειρηματικότητα κ.ά – τόσο μεγαλύτερα θα είναι τα οφέλη για τους αποφοίτους, για τους εργαζόμενους, για την επιχειρηματικότητα.
Το μεγαλύτερο πλεονέκτημα της Ελλάδας είναι το ανθρώπινο κεφάλαιό της. Και το μεγαλύτερο στοίχημα που πρέπει να κερδίσουμε στα επόμενα χρόνια, είναι η ενδυνάμωση και η αξιοποίησή του.
Έχουμε κάθε λόγο να επενδύσουμε στο ταλέντο, στις ικανότητες και στα όνειρα των νέων που φοιτούν στα ελληνικά πανεπιστήμια.
Να ενώσουμε δυνάμεις, για ένα εκπαιδευτικό σύστημα που ανοίγει δρόμους ανάπτυξης. Για μια οικονομία που προοδεύει, χωρίς να αφήνει κανέναν πίσω.
Και με αφορμή την παρουσία μου σε αυτό το βήμα θέλω να σας απευθύνω πρόκληση να παραβρεθείτε στη μεγάλη γιορτή της επιχειρηματικότητας που διοργανώνει το Επιμελητήριο μας τη Δευτέρα 27 Νοεμβρίου, με ώρα έναρξης 6μιση το απόγευμα στο Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, για την απονομή των Βραβείων «Βιώσιμης – Καινοτόμου & Υπεύθυνης Επιχειρηματικότητας». Εκτιμώ ότι είναι μία καλή ευκαιρία για όλους σας να πάρετε μία μικρή γεύση από το επιχειρηματικό περιβάλλον.
Σας ευχαριστώ.