Με διετή καθυστέρηση η κυβέρνηση έμπρακτα παραδέχθηκε την οικονομική αποτυχία τής προς τα άνω εξίσωσης του Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης (ΕΦΚ) του πετρελαίου θέρμανσης με αυτόν του πετρελαίου κίνησης (αύξηση του πρώτου από 60 σε 330 ευρώ/κ.μ., καταβαράθρωση των πωλήσεων του θέρμανσης και μείωση των δημοσίων εσόδων -συμπεριλαμβανομένου του ΦΠΑ- κατά 700 εκατομμύρια ευρώ κατά τη διετία 2012/14) και αποφάσισε όχι την επαναφορά του ΕΦΚ του θέρμανσης στα επίπεδα του 2011, αλλά τη μείωσή του κατά 30% (στα 230 ευρώ/κ.μ.).
Παράλληλα και σε αντίθεση με την έως πρόσφατα προβαλλόμενη οικονομική διάσταση του προαναφερόμενου μέτρου (πάταξη του λαθρεμπορίου του πετρελαίου θέρμανσης ως κίνησης, αύξηση των φορολογικών εσόδων) πρώτη φορά η κυβέρνηση αναγνώρισε ότι η αύξηση της τιμής του θέρμανσης από 900 ευρώ/κ.μ. το 2011 σε περίπου 1.300 το 2013 είχε και σοβαρές περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Η εκτεταμένη υποκατάσταση της βασικής πηγής οικιακής θέρμανσης έως και το 2011, του πετρελαίου, από το πολύ περισσότερο ρυπογόνο ξύλο, ιδίως από οικονομικώς δεινοπαθούντα νοικοκυριά, προκάλεσε και την εμφάνιση της «αιθαλομίχλης» (σημαντική αύξηση των επιπέδων των αιωρουμένων σωματιδίων -ΑΣ10- στην ατμόσφαιρα), κυρίως στα πυκνοδομημένα αστικά κέντρα της χώρας, με ό,τι αυτό μπορεί να σημαίνει για τη δημόσια υγεία.
Η «αιθαλομίχλη»
Κατά την επικείμενη χειμερινή περίοδο, με μετεωρολογικές συνθήκες παρόμοιες με αυτές της προηγούμενης διετίας, φυσιολογικά, αναμένεται μια αύξηση της κατανάλωσης του πετρελαίου θέρμανσης (με ανάλογη αύξηση των φορολογικών εσόδων) και μια μείωση των επιπέδων των ΑΣ10, όμως πρέπει να θεωρείται βέβαιο ότι και τα έσοδα δεν θα επανέλθουν στα επίπεδα της περιόδου 2011/12 και η «αιθαλομίχλη» θα κάνει αισθητή την παρουσία της.
Οσον αφορά την «αιθαλομίχλη», βασικό είναι το ερώτημα πόσα από τα χειμαζόμενα νοικοκυριά της χώρας θα πειστούν να επιστρέψουν στο πετρέλαιο με τιμή διάθεσης περί τα 1.050 ευρώ/κ.μ., όπως αυτή διαμορφώνεται σήμερα με το μειωμένο ΕΦΚ και τη χαμηλή διεθνή τιμή του αργού πετρελαίου. Θα πρέπει να επισημανθεί ότι η μειωμένη τιμή του πετρελαίου αφήνει πλέον αδιάφορες κατηγορίες νοικοκυριών, όπως αυτά που επένδυσαν σε εξελιγμένες εγκαταστάσεις καύσης ξύλου (ενεργειακά τζάκια, λέβητες βιομάζας) με τις μισές εκπομπές ρύπων σε σχέση με αυτές από τα απλά τζάκια και τις ξυλόσομπες, αλλά πάντοτε δεκάδες φορές περισσότερες από αυτές από την καύση πετρελαίου.
Σε κάθε περίπτωση, στόχος μιας αποτελεσματικής πολιτικής περιορισμού της «αιθαλομίχλης» πρέπει να είναι ο, κατά το δυνατόν, περιορισμός αυτών που δεν μπορούν καν να επωφεληθούν από τα επιδοματικού χαρακτήρα μέτρα, όπως το επίδομα πετρελαίου θέρμανσης (στερούμενοι ΑΦΜ, λαθρομετανάστες κ.ά.), και καταφεύγουν στη χρήση στερεών καυσίμων υλικών. Στην παρούσα οικονομική συγκυρία κίνητρο δεν μπορεί να είναι άλλο από την προσπέλαση σε οικονομικά ανεκτό πετρέλαιο, ανέφικτη με την ανακοινωθείσα μείωση του ΕΦΚ.
Η επαναφορά της τιμής του πετρελαίου στα επίπεδα της περιόδου 2011/12 θα ωθούσε πολύ μεγάλο μέρος των νοικοκυριών να εγκαταλείψει τα στερεά καύσιμα, μεγάλο μέρος των φορολογικών απωλειών της προηγούμενης διετίας θα εξαλείφονταν και θα περιορίζονταν σημαντικά οι προκληθείσες κοινωνικές και περιβαλλοντικές επιπτώσεις.
Λαθραία καύσιμα
Η επιχειρηματολογία της κυβέρνησης για την αναγκαιότητα της εξίσωσης (ή της σημαντικής προσέγγισης) των ΕΦΚ των δύο τύπων πετρελαίου ως μέτρο πάταξης του λαθρεμπορίου πετρελαίου θέρμανσης ως κίνησης στοιχειοθετεί, εν μέσω της δεινής οικονομικής συγκυρίας, μετάθεση κυβερνητικών ευθυνών στα νοικοκυριά.
Δεν είναι αποδεκτό ο περιορισμός της λαθραίας διακίνησης καυσίμων να προκαλεί σημαντικές κοινωνικές επιπτώσεις και να αποβαίνει εις βάρος της δημόσιας υγείας. Απαιτείται η ουσιαστική εκδήλωση πολιτικής βούλησης, που είναι πλέον σαφές ότι αναζητείται. Οπως θα μπορούσαν να αναζητηθούν εναλλακτικοί τρόποι ελέγχου του λαθρεμπορίου στις πρακτικές των κοινοτικών εταίρων μας, στις χώρες των οποίων, γενικά, υπάρχει σημαντική απόκλιση ανάμεσα στις τιμές πώλησης των δύο τύπων πετρελαίου.
Από την επεξεργασία των κοινοτικών στοιχείων (Oil Bulletins) προκύπτει ότι κατά τις περιόδους Οκτωβρίου-Μαρτίου της διετίας 2012/14 η τιμή πώλησης του πετρελαίου θέρμανσης αντιστοιχούσε περίπου στο 93% της τιμής πώλησης του κίνησης στη χώρα μας και το πολύ στο 76% σε 20 χώρες (συμπεριλαμβανομένων των Ην. Βασιλείου, Γαλλίας, Γερμανίας, Ισπανίας και Ολλανδίας) που με βάση την κυβερνητική συλλογιστική θα πρέπει να αποτελούν τον επίγειο παράδεισο της παράνομης διακίνησης του πετρελαίου θέρμανσης. Γιατί στη χώρα μας πρέπει να δείχνουμε ότι πρέπει και πάλι να ανακαλύψουμε τον τροχό;
*Δρ χημικός μηχανικός dhadjidakis@yahoo.com
πηγή ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ
