Σόνια – Σοφία Στεφανίδου – Η πρώτη Ελληνίδα αλεξιπτωτίστρια µια σπάνια γυναίκα που µε τις αξιέπαινες πράξεις της και τους υπέροχους αγώνες της για τη δοκιμαζόμενη, κατά την εποχή του μεγάλου πολέμου 1940-44, πατρίδα µας, απόκτησε μεγάλη δημοσιότητα και προξένησε το θαυμασμό και την αγάπη των Ελλήνων της ηρωικής γενιάς του ’40. Έφυγε ήσυχα και σεμνά, όπως ακριβώς ήταν και στον καιρό της δόξας της, αφήνοντας όμως πίσω της για πάντα µια ιστορία Αγώνων και Θυσιών, ανεκτίμητη παρακαταθήκη για τις νεώτερες γενιές των Ελληνίδων.
Η Σόνια – Σοφία Στεφανίδου ήταν Πόντια ηρωίδα, που κατατάχθηκε εθελοντικά στον στρατό, αρχικά ως νοσοκόμα του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού και στη συνέχεια, δρώντας ως πράκτορας στην κατεχόμενη Ελλάδα. Επίσης είναι η πρώτη Ελληνίδα αλεξιπτωτίστρια.
Η Στεφανίδου γεννήθηκε το 1907 στην Οδησσό και ήταν κόρη του ιατρού Φιλοποίμενα Στεφανίδη, ο οποίος γεννήθηκε στην Τραπεζούντα το 1873 και τιμήθηκε για την εθελοντική του προσφορά, σε πέντε μέτωπα. Η οικογένειά της ήρθε το 1923 στην Ελλάδα από την Κωνσταντινούπολη και εγκαταστάθηκε αρχικά στο Ηράκλειο Κρήτης.
Ξεκίνησε την καριέρα της ως μόνιμη υπάλληλος στη Διεύθυνση Στατιστικής του Υπουργείου Οικονομίας και μιλούσε δύο γλώσσες, γερμανικά και γαλλικά.
Μετά την έναρξη του Πολέμου του 1940, η ίδια προσωπικώς, παρακαλεί, τον τότε Υπουργό του Ιωάννη Μεταξά, Κοσμά Μπουρμπούλη, να γίνει δεκτή στον στρατό και τελικά μεταφέρεται σε νοσοκομείο της πρώτης γραμμής, όπου δείχνει μεγάλη αυτοθυσία.
Μετά τη συνθηκολόγηση του Ελληνικού Στρατού, επέστρεψε στην Αθήνα όπου συνεχίζει την εργασία της στο υπουργείο Οικονομίας. Όμως, η ζωή στην κατεχόμενη πόλη δεν της ταίριαζε. «Η θέα του αγκυλωτού σταυρού επάνω στην Ακρόπολη θανατώνει την ψυχή μου», έγραφε.
Με τη βοήθεια αντιστασιακών δικτύων και μετά από μια Οδύσσεια 2,5 μηνών, κατά τη διάρκεια της οποίας επέδειξε αξιοθαύμαστη τόλμη και αντοχή, κατάφερε να φθάσει, μέσω Τουρκίας και Κύπρου, στη Μέση Ανατολή.
Εκεί, ζήτησε επίμονα να καταταγεί στον Βασιλικό Ελληνικό Στρατό Μέσης Ανατολής, ο οποίος συγκροτήθηκε από τα υπολείμματα των ελληνικών μονάδων που είχαν καταφύγει στην Αίγυπτο. Την 1η Ιουνίου 1942, κλήθηκε για υπηρεσία στο 1ο Στρατιωτικό Νοσοκομείο Αλεξάνδρειας. Ωστόσο, η υπηρεσία της νοσοκόμας δεν της αρκούσε. Στις 8 Απριλίου 1943 ζήτησε από τον εμβρόντητο πρωθυπουργό Εμμανουήλ Τσουδερό να καταταγεί σε μονάδα καταδρομών (commando). Παραδόξως, το αίτημά της έγινε δεκτό και η ατρόμητη Πόντια βρέθηκε να εκπαιδεύεται από τους Βρετανούς στη συλλογή, αναφορά και ασφάλεια πληροφοριών, στην κρυπτογράφηση, στη χρήση ασυρμάτου και στην πτώση με αλεξίπτωτο! Η επίδοσή της μάλιστα, χαρακτηρίστηκε ως «υψηλού επιπέδου» από τους Άγγλους εκπαιδευτές της.
Στις 2 Ιουλίου 1943, η Στεφανίδου έπεσε με αλεξίπτωτο, ως μέλος ομάδας πρακτόρων, κοντά στη Φλώρινα, με αποστολή τη συλλογή πληροφοριών.
Μεταμφιεσμένη πότε σε ζητιάνα και πότε σε χωρική, μετέβαινε σε κατοικημένες περιοχές και μάζευε πληροφορίες, που θα ήταν δύσκολο να εντοπίσει ένας άνδρας κατάσκοπος. Στις 2 Σεπτεμβρίου 1943, η δράση της ως κατασκόπου φάνηκε να τελειώνει άδοξα, καθώς ολόκληρη η ομάδα συνελήφθη από τους Γερμανούς. Εντελώς ανέλπιστα όμως, ένας Γερμανός φρουρός τους βοήθησε να δραπετεύσουν ενώ ο ίδιος λιποτακτεί μαζί τους!
Η Σόνια κατέφυγε στα Τζουμέρκα, στην περιοχή της Νεράιδας, όπου λειτουργούσε στρατηγείο ανταρτών με Βρετανούς συνδέσμους και πρόχειρο στρατιωτικό αεροδρόμιο. Τον Δεκέμβριο του 1943, η Στεφανίδου επέστρεψε στην Αίγυπτο και κατατάχθηκε στο νεοσύστατο Εθελοντικό Στρατιωτικό Σώμα Ελληνίδων, με βαθμό αντίστοιχο του ανθυπολοχαγού.
Σύμφωνα µε τις υπάρχουσες γραπτές ενδείξεις και τις προφορικές πληροφορίες, η Σόνια Στεφανίδου εστάλη στο χρονικό διάστημα μεταξύ Ιανουαρίου και Οκτωβρίου 1944 στην Κρήτη, πιθανόν από τον καταγόμενο από την Μεγαλόνησο Εμμανουήλ Τσουδερό (Πρωθυπουργό και αργότερα Υπουργό των Εξωτερικών) που της είχε μεγάλη εκτίμηση και εμπιστοσύνη, σ’ έναν από τους γνωστούς Αρχηγούς της Εθνικής Αντίστασης Κρήτης, το Μανώλη Μπαντουβά, µε κάποια ειδική αποστολή, η φύση της οποίας δεν είναι καταγεγραμμένη και ως εκ τούτου δεν έχει δημοσιοποιηθεί. Πιθανόν να μετέφερε εκεί, ως σύνδεσμος, έγγραφα ή προφορικές εντολές, ή ακόμη και χρηματικά ποσά.
Μετά την αποχώρηση των Γερμανών από την Ελλάδα, η Στεφανίδου επέστρεψε μαζί με την εξόριστη ελληνική κυβέρνηση τον Οκτώβριο του 1944.
Τον Μάιο του 1945, ο πόλεμος στην Ευρώπη τελείωσε με την ολοκληρωτική ήττα της χιτλερικής Γερμανίας. Από τον άλλοτε παντοδύναμο Άξονα, μόνο η Ιαπωνία συνέχιζε να μάχεται. Προφανώς, ο κίνδυνος είχε γίνει δεύτερη φύση για τη Στεφανίδου. Δεν εξηγείται αλλιώς η υποβολή αίτησής της, να ενταχθεί στον Αμερικανικό Στρατό ως αλεξιπτωτίστρια, προκειμένου να συμμετάσχει στο θέατρο επιχειρήσεων του Ειρηνικού! Η αίτησή της απορρίφθηκε. Ο πόλεμος για την Ελληνίδα κομάντο είχε τελειώσει.
Τα χρόνια της ειρήνης, η Στεφανίδου εργάστηκε ως υπάλληλος του Υπουργείου Εξωτερικών, στη Διεύθυνση Εθιμοτυπίας ως αποσπασμένη από το Υπουργείο Οικονομίας. Παρέμεινε σεμνή και αφανής και δεν επεδίωξε ποτέ να εξαργυρώσει την πλούσια πολεμική της δράση. Τιμήθηκε με πλήθος μεταλλίων, μεταξύ αυτών και το Χρυσούν Αριστείο Ανδρείας, την ανώτατη τιμητική διάκριση που απονέμεται σε καιρό πολέμου ενώ έφερε περήφανα τις πτέρυγες του Αλεξιπτωτιστή στο στήθος της στρατιωτικής της στολής – ένδειξη πολεμικού άλματος µε αλεξίπτωτο προκαλώντας το θαυμασμό Ελλήνων και Συμμάχων Στρατιωτικών!
Η Σόνια – Σοφία Στεφανίδου πέθανε στην Αθήνα, σε ηλικία 83 ετών, στις 22 Αυγούστου 1990. Τελευταία της επιθυμία ήταν να ταφεί με μια απλή τελετή, φορώντας τη στρατιωτική της στολή και τα παράσημά της.
Σε µια, έστω και ηρωική, εποχή που η γυναίκες δεν είχαν τη σημερινή θέση στην κοινωνία, η Στεφανίδου, αδιαφορώντας για τις τότε αντιλήψεις, υπήρξε µία πρωτοπόρος αγωνίστρια, δείχνοντας έτσι το δρόμο που έπρεπε ν΄ ακολουθήσει κάθε Ελληνίδα και κάθε Έλληνας που ήθελε ν’ αγωνιστεί για την ελευθερία της σκλαβωμένης πατρίδας του. “Ετόλμησε και ενίκησε” µια παράδοση που ήθελε τη γυναίκα στις υπηρεσίες των μετόπισθεν και μακριά από τις συγκινήσεις της μάχης. Αυτόν τον ωραίο αγώνα είχαν αποτολμήσει ακόμη, την ίδια εποχή, κι άλλες ηρωίδες γυναίκες• οι της Μάχης της Πίνδου και οι της Ελληνικής Αντίστασης κατά τη διάρκεια της τριπλής κατοχής.
Δημήτρης Σουλιώτης
