Ο Πάπας Φραγκίσκος πέθανε το πρωί της Δευτέρας, ανακοίνωσε ο Καρδινάλιος Κέβιν Φάρελ, καμεράριος του Βατικανού.
«Στις 7:35 το πρωί, ο Επίσκοπος της Ρώμης, Φραγκίσκος, επέστρεψε στην οικία του Πατέρα. Ολόκληρη η ζωή του ήταν αφιερωμένη στην υπηρεσία του Κυρίου και της Εκκλησίας Του», ανέφερε στην ανακοίνωσή του ο Φάρελ.
Ο πάπας Φραγκίσκος πέθανε τη Δευτέρα του Πάσχα, 21 Απριλίου 2025, σε ηλικία 88 ετών στην κατοικία του στο Casa Santa Marta, σύμφωνα με την ανακοίνωση του Βατικανού.
Ο Φραγκίσκος, ο οποίος έχασε μέρος του ενός πνεύμονά του λόγω λοίμωξης στην εφηβεία του και αντιμετώπιζε σοβαρά προβλήματα υγείας τα τελευταία χρόνια, ενέκρινε πέρυσι ένα απλοποιημένο τελετουργικό για την κηδεία του, αποφεύγοντας ορισμένες από τις πιο περίπλοκες ιεροτελεστίες που παραδοσιακά ακολουθούνται μετά τον θάνατο ενός πάπα.
Ωστόσο, ο θάνατός του, θα ενεργοποιήσει μια ακριβή σειρά γεγονότων, εξελιγμένη μέσα από αιώνες και εκατοντάδες απερχόμενους Ποντίφικες. Ορισμένες παραδόσεις του Βατικανού χρονολογούνται από την αρχαία Ρώμη.
Στο τέλος αυτής της διαδικασίας, ένας νέος ηγέτης της Καθολικής Εκκλησίας θα εκλεγεί μέσα από μια εκλογική διαδικασία υψηλού ενδιαφέροντος, παρόμοια με αυτή που δραματοποιήθηκε στην υποψήφια για Όσκαρ ταινία “Conclave”, όπου προοδευτικοί και συντηρητικοί καρδινάλιοι ανταγωνίζονται για τον έλεγχο μιας θεσμικής δύναμης με ένα δισεκατομμύριο πιστούς παγκοσμίως.
Ο θάνατος
Παραδοσιακά, η επιβεβαίωση του θανάτου ενός πάπα αποτελεί ευθύνη του camerlengo (ανώτερου αξιωματούχου του Βατικανού). Αυτή τη στιγμή, τη θέση αυτή κατέχει ο Ιρλανδός Καρδινάλιος Κέβιν Φάρελ.
Αν τηρηθεί η παράδοση, ο Φάρελ θα επισκεφθεί τη σορό του Πάπα Φραγκίσκου στο ιδιωτικό του παρεκκλήσι και θα τον καλέσει με το όνομά του για να διαπιστώσει την απουσία απόκρισης. Σήμερα, αυτή η διαδικασία είναι κυρίως τυπική, καθώς οι γιατροί επιβεβαιώνουν τον θάνατο του ποντίφικα με σύγχρονες ιατρικές μεθόδους. (Ένας συχνά επαναλαμβανόμενος μύθος αναφέρει ότι ο camerlengo χτυπάει απαλά το κεφάλι του πάπα με ένα ασημένιο σφυρί, αλλά το Βατικανό έχει διαψεύσει εδώ και καιρό αυτή την πρακτική.)
Όταν διαπιστωθεί ο θάνατος, σύμφωνα με την παράδοση, το δαχτυλίδι του πάπα, που χρησιμεύει ως σφραγίδα για τα επίσημα παπικά έγγραφα, καταστρέφεται, σηματοδοτώντας το τέλος της θητείας του. Τα διαμερίσματα του πάπα σφραγίζονται και ο camerlengo ενημερώνει το Κολλέγιο των Καρδιναλίων – το ανώτατο διοικητικό όργανο της Εκκλησίας – για τον θάνατο του ποντίφικα. Στη συνέχεια, το Βατικανό ανακοινώνει επίσημα την είδηση στα μέσα ενημέρωσης.
Η περίοδος πένθους
Ο θάνατος του πάπα θα σημάνει την έναρξη εννέα ημερών πένθους, γνωστών ως Novendiale, μια παράδοση που προέρχεται από την αρχαία Ρώμη. Η Ιταλία συνήθως κηρύσσει εθνικό πένθος.
H σορός του πάπα θα ευλογηθεί, θα ντυθεί με παπικά άμφια και θα εκτεθεί στη Βασιλική του Αγίου Πέτρου για δημόσιο προσκύνημα. Χιλιάδες άνθρωποι, μεταξύ των οποίων ξένοι αξιωματούχοι και ηγέτες κρατών, θα συρρεύσουν για να αποτίσουν φόρο τιμής. Στο παρελθόν, το σώμα του πάπα εκτίθετο σε μια υπερυψωμένη πλατφόρμα (catafalque), όμως οι απλοποιημένες τελετές που έχει επιλέξει ο Φραγκίσκος θα τον δουν να αναπαύεται σε ένα ανοιχτό φέρετρο, χωρίς επιπλέον επισημότητες.
Παλιότερα, οι πάπες ταριχεύονταν. Μάλιστα, μια εκκλησία κοντά στη Φοντάνα ντι Τρέβι στη Ρώμη διατηρεί τις καρδιές περισσότερων από 20 παπών μέσα σε μαρμάρινες λάρνακες ως ιερά λείψανα. Ωστόσο, αυτές οι πρακτικές έχουν πλέον εγκαταλειφθεί.
Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, το Βατικανό εισέρχεται σε μια μεταβατική φάση, γνωστή ως sede vacante («η έδρα είναι κενή»), κατά την οποία η διοίκηση της Εκκλησίας περνά προσωρινά στο Κολλέγιο των Καρδιναλίων, χωρίς όμως να λαμβάνονται σημαντικές αποφάσεις μέχρι την εκλογή του νέου πάπα.
Η ταφή
Η κηδεία του πάπα πιθανότατα θα πραγματοποιηθεί στην Πλατεία του Αγίου Πέτρου, με πλήθη πιστών να συγκεντρώνονται στο Βατικανό. Την τελετή θα ηγηθεί ο Κοσμήτορας του Κολλεγίου των Καρδιναλίων, αυτή τη στιγμή ο 91χρονος Ιταλός Τζοβάνι Μπατίστα Ρε.
Παραδοσιακά, οι πάπες θάβονται στις Κρύπτες του Βατικανού κάτω από τη Βασιλική του Αγίου Πέτρου. Εκεί βρίσκονται οι τάφοι σχεδόν 100 παπών, συμπεριλαμβανομένου του προκατόχου του Φραγκίσκου, Βενέδικτου ΙΣΤ’, ο οποίος απεβίωσε το 2022.
Ωστόσο, ο Φραγκίσκος έχει επιλέξει ως τόπο ταφής τη Βασιλική της Santa Maria Maggiore στη Ρώμη, σπάζοντας παράδοση ενός αιώνα. Επιπλέον, σε αντίθεση με τους προκατόχους του, που ενταφιάζονταν σε τριπλό φέρετρο (κυπαρισσένιο, ψευδάργυρο και φτελιά), ο Φραγκίσκος έχει διατάξει να ταφεί σε ένα μόνο φέρετρο από ξύλο και ψευδάργυρο.
Η εκλογή του νέου πάπα
Δύο έως τρεις εβδομάδες μετά την κηδεία, το Κολλέγιο των Καρδιναλίων θα συγκληθεί στην Καπέλα Σιστίνα για το κονκλάβιο – την άκρως μυστική διαδικασία εκλογής του νέου πάπα. Η διαδικασία περιλαμβάνει μυστική ψηφοφορία, με τους καρδινάλιους να καίνε τα ψηφοδέλτια σε μια ειδική σόμπα, ώστε να παράγεται μαύρος καπνός (αν δεν έχει εκλεγεί πάπας) ή λευκός καπνός (αν υπάρχει νέος ποντίφικας).
Ο νεοεκλεγείς πάπας θα εμφανιστεί στο κεντρικό μπαλκόνι της Βασιλικής του Αγίου Πέτρου και θα εκφωνήσει την πρώτη του ομιλία, σηματοδοτώντας την έναρξη της θητείας του ως ο νέος ηγέτης της Καθολικής Εκκλησίας.
