Κοσμοσυρροή στον Ιερό Βράχο της Ακρόπολης. Τι θα σημαίνει για τις τουριστικές επισκέψεις των επόμενων ετών στη χώρα μας η μετατροπή των μεσογειακών καλοκαιριών σε διακεκαυμένες ζώνες, με αλλεπάλληλους καύσωνες;
Σοβαρή δοκιμασία για τον τουρισμό (και στην Ελλάδα) αποτελεί η εξελισσόμενη κλιματική αλλαγή. Τι θα σημαίνει για τις τουριστικές επισκέψεις των επόμενων ετών η μετατροπή των γλυκών μεσογειακών καλοκαιριών σε διακεκαυμένες ζώνες, με αλλεπάλληλους καύσωνες; Η ξηρασία και η απώλεια υδάτινων πόρων; Η εξαφάνιση πανέμορφων παραλιών και η διάβρωση ακτών και μνημείων, φυσικών ή πολιτιστικών; Και από την άλλη, πώς μπορεί να υπάρξει μαζικός τουρισμός χωρίς εξάντληση των φυσικών πόρων και επιτάχυνση της κλιματικής απορρύθμισης;
«Τα τελευταία χρόνια βιώσαμε τα ακραία καιρικά φαινόμενα –καύσωνες, πυρκαγιές, πλημμύρες, καταιγίδες–που κάνουν ορατές τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Σήμερα μπορούμε να μιλάμε πλέον για την κλιματική απειλή. Μάλιστα, εάν συνεχίσουμε έτσι, έως το τέλος του αιώνα η πιο δροσερή μέρα θα είναι η σημερινή πιο καυτή», λέει στην «Κ» η καθηγήτρια Μαρία Κανακίδου, διευθύντρια του Εργαστηρίου περιβαλλοντικών χημικών διεργασιών του τμήματος Χημείας του Πανεπιστημίου Κρήτης. Η κ. Κανακίδου ήταν συντονίστρια του 2ου φόρουμ για την κλιματική αλλαγή και τον τουρισμό, που διοργανώθηκε στην Κρήτη από το εθνικό δίκτυο για την κλιματική αλλαγή CLIMPACT.
«Οι συνέπειες των αλλαγών στο κλίμα εκφράζονται σε πολλές πλευρές και επηρεάζουν έντονα τον τουρισμό, που αποτελεί βασικό στυλοβάτη του ΑΕΠ της χώρας. Οι υψηλές θερμοκρασίες δημιουργούν μη ευνοϊκές συνθήκες για τους επισκέπτες, διευρύνεται το αίσθημα δυσφορίας, ακόμα και τις νύχτες. Η ζέστη οδηγεί σε αυξανόμενη κατανάλωση ενέργειας για ψύξη, δηλαδή αυξημένο κόστος και επιβάρυνση του περιβάλλοντος για την παραγωγή της ενέργειας. Η ξηρασία οδηγεί σε πτώση του υδροφόρου ορίζοντα, με αποτέλεσμα να εισέρχεται υφάλμυρο νερό στους υπόγειους ταμιευτήρες. Ειδικά στην Κρήτη η μικρότερη χιονοκάλυψη τον χειμώνα απειλεί τη σταθερότητα των υδάτινων αποθεμάτων και τίθεται θέμα ύδρευσης. Σημαντικό πρόβλημα αποτελεί η διάβρωση των ακτών. Οχι μόνο χάνεται η ομορφιά της φύσης, αλλά αποσταθεροποιούνται και υποδομές», λέει στην «Κ» η κ. Κανακίδου.
Αρνητικό ρόλο παίζει και η όλο και πιο συχνή εμφάνιση έντονων ή και ακραίων καιρικών φαινομένων. «Το αίσθημα ασφάλειας είναι βασικό για την ανάπτυξη του τουρισμού. Η συχνότερη εκδήλωση πυρκαγιών, αλλά και καταιγίδων, πλημμυρών, ακόμα και μεσογειακών κυκλώνων, προβληματίζει. Υποβαθμίζεται συχνά άμεσα το περιβάλλον, όπως με τη φωτιά. Επίσης, τέτοια φαινόμενα λειτουργούν αποτρεπτικά στον αναπτυσσόμενο φυσιολατρικό τουρισμό, που εξερευνά βουνά, σπήλαια, τη θάλασσα», αναφέρει η καθηγήτρια. Βαριές είναι οι συνέπειες της κλιματικής κρίσης στα οικοσυστήματα. Δεν αφορά μόνο τις καλλιέργειες που πιέζονται. Πρόκειται για μια συνολική απορρύθμιση, που εκφράζεται ποικιλοτρόπως. Για παράδειγμα, στην αύξηση των πληθυσμών των εντόμων, που φέρνουν όχι μόνο τις γνωστές ενοχλήσεις, αλλά και ασθένειες που θεωρούσαμε παρελθόν για τη χώρα μας ή δεν υπήρχαν λόγω κλίματος.
Στον αντίποδα αυτών των αρνητικών τάσεων, συχνά θεωρείται ως θετική πλευρά η διεύρυνση της τουριστικής περιόδου, λόγω των υψηλότερων θερμοκρασιών, που δίνει δυνατότητα για διαμονή σε παραλιακά μέρη βαθιά στο φθινόπωρο και νωρίτερα την άνοιξη. Τα πράγματα όμως δεν είναι τόσο απλά. Κατ’ αρχάς, θα πρέπει να αναπληρωθούν πιθανές απώλειες από τη βασική θερινή περίοδο, εάν οι συνθήκες στην καρδιά του καλοκαιριού γίνουν μη ευχάριστες για τους τουρίστες. Επίσης, όπως σημειώθηκε στο φόρουμ, καθώς βορειότερες χώρες μπορεί να αποκτήσουν πιο ζεστό κλίμα, ενδέχεται να υπάρχει μετακίνηση τουριστών προς τα εκεί.
Απαιτείται προσαρμογή
«Ο τουρισμός είναι ένας από τους κλάδους που θα πληγεί σημαντικά από την κλιματική αλλαγή, γεγονός το οποίο επιβάλλει για χώρες όπως η Ελλάδα –που σημαντικό μέρος του ΑΕΠ τους στηρίζεται στον κλάδο αυτό– να μελετήσουν ενδελεχώς τις αναμενόμενες επιπτώσεις ανά περιοχή και να εκπονήσουν πολιτικές έγκαιρης προσαρμογής του κλάδου στις συνθήκες που επίκεινται. Σε αυτόν τον τομέα η ελληνική επιστημονική κοινότητα συνεισφέρει μέσω της εμπειρογνωμοσύνης που έχει αποκτήσει στα πλαίσια του δικτύου CLIMPACT», τονίζει στην «Κ» ο Μανώλης Πλειώνης, διευθυντής και πρόεδρος Δ.Σ. του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, συντονιστής του CLIMPACT.
Μέσα σε αυτές τις νέες συνθήκες αναπτύσσονται οι προκλήσεις για τον τουριστικό τομέα στην Ελλάδα. «Ο τουρισμός σαν δραστηριότητα έχει βαρύ αποτύπωμα στο περιβάλλον και το κλίμα. Η μεγάλη κατανάλωση ενέργειας που συνεισφέρει στην κλιματική αλλαγή, η κατανάλωση νερού και άλλων πόρων πρέπει να αντιμετωπιστούν με νέο τρόπο. Απαιτείται δράση κατά της σπατάλης» υπογραμμίζει η κ. Κανακίδου. Οπως παρουσιάστηκε στο φόρουμ, μια σειρά μεγάλες τουριστικές μονάδες λαμβάνουν μέτρα: διαχείριση των τροφίμων έτσι ώστε να μην πετιούνται, εξοικονόμηση νερού, χρήση ΑΠΕ, αλλά και μέτρα ευαισθητοποίησης των πελατών, όπως για παράδειγμα για την αποφυγή υπερβολικά συχνής αλλαγής πετσετών. «Οι τουριστικές τάσεις αλλάζουν. Αναπτύσσονται νέες μορφές τουρισμού πιο φιλικές στο περιβάλλον και πιο κοντά στη φύση, όπως ο αγροτουρισμός, ο οικοτουρισμός. Διευρύνεται το τμήμα των επισκεπτών που δεν θέλει να μείνει σε μεγάλα ξενοδοχειακά συγκροτήματα. Αυτή η τάση αναπτύχθηκε ειδικά τα τελευταία δύο έτη και λόγω πανδημίας, όπου το μερίδιο του Αirbnb στην Κρήτη διπλασιάστηκε», σημειώνει η κ. Κανακίδου.
Συμβολή στον εκπαιδευτικό και φυσιολατρικό τουρισμό αποτελούν τα προγράμματα στον ερευνητικό σταθμό του Πανεπιστημίου Κρήτης στη Φινοκαλιά και στον ερευνητικό σταθμό του ΕΚΕΦΕ Δημόκριτος στην κορυφή του Χελμού. «Πρόκειται για πανέμορφα μέρη που αξίζει να επισκεφθεί κανείς. Ταυτόχρονα προσφέρουμε ενημέρωση για το έργο των σταθμών και την κλιματική αλλαγή», λέει η καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Κρήτης.
Πηγή: Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ – (Φωτ. INTIME NEWS / ΝΙΚΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΣ)
Γιάννης Ελαφρός
